معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان روز ۲۵ اسفندماه با بیان اینکه «تعهدپذیری نسل جوان امروزی کمرنگ شده است»، گفت که «اگر جوان... جسورانه و صبورانه پای کار بایستد می‌تواند به مدلی از تأمین درآمد برسد».
محمدمهدی تندگویان افزود که حتی در صورت «فراهم شدن زیرساخت‌های توسعه» نیز ممکن است «بسیاری از انتطارات» از جوانی که «به نوعی به زندگی غیر متعهدانه عادت کرده» و «به دنبال رسیدن سریع به امکاناتی خیالی است»، برآورده نشود.
آیا ادعای او درست است؟ آیا مشکل بیکاری جوانان به سبب «کمرنگ شدن تعهدپذیری» آنها است؟
بر اساس آمارهای رسمی در جمهوری اسلامی، حدود یک چهارم جوانان ایرانی بیکار هستند؛ بیشتر آنها را افراد دارای تحصیلات دانشگاهی تشکیل می‌دهند.
کارشناسان مستقل و حتی افراد و نهادهای دولتی در جمهوری اسلامی با اشاره به آمار بالای بیکاری در میان جوانان از عواملی همچون رشد اقتصادی اندک، عدم ارتباط مناسب میان بازار کار و نهادهای آموزشی، اقتصاد دولتی مبتنی بر درآمدهای نفتی و همچنین ارتباط اندک اقتصاد و صنعت ایران با جامعه جهانی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی به عنوان شماری از اصلی‌ترین دلایل نرخ بالای بیکاری در میان جوانان نام می‌برند.
از این رو، سخنان «معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان» که «کمرنگ شدن تعهدپذیری» جوانان را علت بیکاری آنها دانسته، ادعایی گمراه‌کننده درباره ریشه بیکاری جوانان در ایران است.
طبق گزارش «مرکز آمار ایران»، در بهار و تابستان گذشته به ترتیب ۲۴ و ۲۳ درصد از جوانان ایرانی بیکار بودند و نرخ بیکاری جوانان در سال گذشته نیز حدود ۲۶ درصد بوده است. این در حالی است که بر اساس برآوردهای «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»، نرخ واقعی بیکاری حداقل دو برابر آمارهای رسمی است.
«سازمان بین المللی کار» هم نرخ بیکاری جوانان در سال ۲۰۱۹ را ۱۳،۶ درصد اعلام کرده و به این ترتیب، نرخ بیکاری جوانان ایرانی تقریبا دو برابر میانگین جهانی است.
در یکی از جدیدترین گزارش‌ها درباره ریشه‌های بیکاری جوانان در ایران، خبرگزاری «باشگاه خبرنگاران جوان» شهریورماه گذشته با انتشار یافته‌های یک پژوهش از عواملی همچون «نوسان و رشد اقتصادی اندک»، «وجود اقتصاد غیررسمی»، «وضع مقررات ناکارآمد در رابطه کار و تامین اجتماعی» و «ضعف بخش خصوصی» به عنوان شماری از اصلی‌ترین دلایل بیکاری جوانان یاد کرد.
«متناسب نبودن برخی از رشته‌های تحصیلی دانشگاهی با نیاز بازار کار» و همچنین «معیوب بودن ساختار کلی دوره‌های فنی و حرفه‌ای» از دیگر دلایلی است که در این خصوص به آنها اشاره می‌شود.
با این حال، شماری از کارشناسان مستقل و مخالفان جمهوری اسلامی از دلایل بنیادی‌تری به عنوان علل بیکاری جوانان یاد می‌کنند؛ که از میان آنها می‌توان به فساد و انواع رانت‌های اقتصادی، فقدان شایسته‌سالاری، ضعف بخش‌های مختلف اقتصاد و صنعت ایران به دلیل تحریم‌های جهانی علیه بلندپروازی‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، تسلط بخش دولتی بویژه سپاه پاسداران بر شریان‌های اصلی اقتصاد ایران در کنار اقتصاد تک‌محصولی بر مبانی درآمدهای نفتی اشاره کرد.
مجموعه این عوامل باعث شده‌اند تا بسیاری از جوانان ایرانی، در جستجوی کار به ناچار ایران را ترک کنند.
به تازگی فصلنامه «مجلس و راهبرد»، وابسته به مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی با دسته‌بندی دوره‌های مختلف مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور، نوشت که تنها در سال ۱۳۸۸ حدود ۱۸۰ هزار نخبه ایرانی از کشور خارج شدند. این گزارش، از «نبود فرصت‌های شغلی»، «ایدئولوژیک شدن ساختار جذب نیروی انسانی» و «مالکیت دولتی» به عنوان برخی از مهمترین دلایل مهاجرت جوانان ایرانی به خارج یاد کرده است.
از این رو، سخنان معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان که «کمرنگ شدن تعهدپذیری» را علت بیکاری جوانان دانسته، ادعایی گمراه‌کننده درباره دلایل بیکاری جوانان است؛ ادعایی که حتی با گزارش بسیاری از افراد و نهادهای مسئول در جمهوری اسلامی نیز همخوانی ندارد.
