معاون راهبردی رئیسجمهور ایران در حاشیه اجلاس مجمع اقتصادی داووس در سوئیس مدعی شد که نظام جمهوری اسلامی «تصمیم گرفته است در مورد حجاب به زنان فشار وارد نکند».
محمدجواد ظریف روز چهارشنبه سوم بهمن در گفتوگو با فرید زکریا، مجری مشهور و کارشناس شبکه سیانان، گفت: «اگر در خیابانهای تهران قدم بزنید، میبینید که برخی خانمها حجاب بر سر ندارند و علیرغم اینکه این اقدام غیرقانونی است اما حکومت تصمیم گرفته است که زنان را تحت فشار نگذارد».
آقای ظریف در ادامه گفت این «وعدهای است که آقای پزشکیان داده بود» و «با تلاش او»، همچنین «رضایت مسئولان ارشد ایران شامل رئیس قوه قضائیه، رئیس مجلس و شورای امنیت ملی انجام گرفته است».
او همچنین گفت هماکنون چهار عضو کابینه دولت از زنان هستند و افزود که به باور او، این چهار عضو دولت «خودشان انتخاب کردهاند که حجاب داشته باشند، چرا که به قوانین کشور اعتقاد دارند».
ظریف در مورد «مدارا» با مسئله عدم پیروی از حجاب اجباری افزود این تصمیم در راستای «حرکت به سمت مسیر درست» گرفته شده، اما کافی نیست و تنها یک گام اولیه محسوب میشود.
این ادعا در حالی است که دستگاههای امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی در ماههای پس از اعتراضات ۱۴۰۱ که در واکنش به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد صورت گرفت، بر شدت اقدامات خود علیه زنان و دختران مخالف اجباری افزودهاند.
دستگاههای امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی در همین زمینه اقدام به پلمب کردن واحدهای صنفی، تجاری، گردشگری، محروم کردن زنان از خدمات عمومی، برخورد خیابانی و بازداشت زنان و اقدامات مشابه کردهاند تا با موج فزایندهٔ سرباز زدن زنان ایرانی از رعایت حجاب اجباری مقابله کنند.
اما با ناکام ماندن این تلاشها، مجلس شورای اسلامی که تحت تسلط تندروهاست طرحی موسوم به «عفاف و حجاب» را به تصویب رساند که بر اساس آن، مجازاتهایی چون «جریمههای چند ده میلیون تومانی، مصادرهٔ اموال و حبسهای سنگین» را برای مقابله با زنان دنبال میکند.
این طرح که با تأیید شورای نگهبان به قانون تبدیل شده، هنوز از سوی رئیس قوهٔ مجریه ابلاغ نشده است.
کارشناسان کمیساریای عالی حقوق بشر تأکید کردهاند جمهوری اسلامی با این طرح درصدد اعمال تبعیض سیستماتیک به قصد سرکوب زنان و دختران برای وادار کردن آنها به اطاعت محض از حکومت است.
کمیته حقیقتیاب سازمان ملل نیز هشدار داده که با تصویب این طرح، زنان و دختران در ایران بیش از پیش در معرض خشونت و آزار و بازداشتهای خودسرانه قرار خواهند گرفت.
سخنان آقای ظریف در مورد «تصمیم نظام» برای سخت نگرفتن در مورد حجاب اجباری با واکنشهای منفی زیادی در فضای مجازی روبهرو شده و کاربران در پستهای خود به ادامه خشونتها و جریمه علیه زنان ایرانی و ادامهٔ فضای ارعاب اشاره کردهاند.
منتقدان معتقدند که اظهارات او تصویر نادرستی از شرایط داخلی ایران ارائه میدهد و برخی از دستاوردهای اخیر در زمینه کاهش فشارهای اجتماعی بر زنان را ناشی از تلاشها و مقاومتهای مردمی و نه سیاستهای دولتی، میدانند.
همچنین انتقاداتی به نقش ظریف در شکلدهی روایتهای بینالمللی از ایران و عملکرد نظام جمهوری اسلامی در از دست دادن فرصتهای مهم اقتصادی و سیاسی مطرح شده است. برخی نیز به ظریف به دلیل توضیح ندادن دربارهٔ مواردی چون جریمهها و تنبیههای مالی اعمالشده بر زنان به خاطر حجاب اجباری انتقاد کردهاند.
تضعیف گروههای مورد حمایت ایران
آقای زکریا در بخش دیگری از مصاحبه خود گفت ایران حجم عظیمی از پول، جنگافزار و نظامیان خود را در سوریه از دست داد و قدرت حزبالله لبنان و رهبری حماس با تونلهایش از بین رفتند و این موضوع نشان میدهد که ایران بسیار ضعیفتر از پیش است و گفته میشود جمهوری اسلامی بازوهای خود در منطقه را از دست داده است.
ظریف در مخالفت با این برداشت مدعی شد که «علت وجودی» طیفهای مورد حمایت جمهوری اسلامی در سوریه و دیگر گروهها، «جمهوری اسلامی نیست.»
این درحالی است که پیشتر دو نماینده سابق مجلس در ایران نیز هشدار داده بودند که با سقوط بشار اسد ۳۰ میلیارد دلار از بدهی رژیم سوریه به ایران از بین رفته است.
همچنین یک سند «سری» منتسب به نهاد ریاستجمهوری ایران در مرداد پارسال به فضای مجازی درز کرد که نشان میداد از ۵۰ میلیارد دلار پولی که برآورد شده حکومت ایران در جنگ داخلی سوریه هزینه کرده است، تنها تکلیف بازپرداخت حدود ۱۸ میلیارد دلار مشخص شده است. رادیوفردا مستقلاً این اطلاعات را تأیید نمیکند.
معاون راهبردی رئیسجمهور ایران در پاسخ به سؤال آقای زکریا که اگر آنها از جمهوری اسلامی فرمانبرداری نمیکنند، آیا ایران بر سر این گروهها این همه سرمایهگذاری مالی و تسلیحاتی «کورکورانه» کرده است؟، گفت در همه جای دنیا سرمایهگذاریهای ناموفقی از این دست وجود دارد، اما در ادامه مدعی شد که «ما از حقوق بشر دفاع میکنیم.»
برنامه هستهای و دولت جدید ترامپ
او همچنین در پاسخ به پرسشی پیرامون برآورد نهادهای اطلاعاتی آمریکا از کافی بودن ذخایر اورانیوم غنیشده جمهوری اسلامی برای تولید چند بمب هستهای گفت ایران چنین برنامهای ندارد و اگر میخواست خیلی پیشتر بمب اتمی ساخته بود و این ادعاها تلاشی برای «امنیتی کردن» موضوع ایران است.
او همچنین خروج دونالد ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ را به تلاش اطرافیان او مانند جان بولتون مشاور امنیت ملی، مایک پومپئو وزیر خارجه و برایان هوک مسئول میز ایران در دولت پیشین او نسبت داد و به اشاره به عدم حضور هیچکدام از این افراد در دولت جدید آقای ترامپ گفت امیدوارم این بار، «ترامپ ۲» جدیتر، متمرکزتر و واقعبینانهتر باشد.
اظهارات او در حالی بیان میشود که برخی اعضای کابینه دولت جدید دونالد ترامپ بر لزوم احیای فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی تأکید کردهاند.