روز سه‌شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ تصاویری از زهرا مشیر، همسر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، به همراه دخترشان مریم قالیباف و همسرش امیررضا بحیرایی در فرودگاه استانبول منتشر شد؛ تصاویری از آنان در میان مسافرین پرواز شماره ۴۸۰۴ شرکت هواپیمایی معراج از مبدأ فرودگاه بین‌المللی استانبول به فرودگاه امام خمینی تهران.
بر اساس گزارش برخی مسافران هواپیما، این سه مسافر دارای بار اضافی بودند که با وساطت یکی از مدیران شرکت هواپیمایی معراج موفق به انتقال آن‌ها پس از چندین دقیقه مجادله شدند؛ باری شامل لوازم کودک همچون کالسکه که رسانه‌های وابسته به جریان مخالف محمدباقر قالیباف آن را مربوط به فرزند در راه مریم قالیباف معرفی کرده‌اند.
با وجود تکذیب این اخبار در رسانه‌های وابسته به سپاه، سفر خارجی خانواده محمدباقر قالیباف و خرید لوازم کودک از کشور ترکیه و همچنین استفاده از جایگاه دولتی او برای حمل بار اضافی با پرواز ۴۸۰۴ هواپیمایی معراج انتقادات گسترده‌ای را به رئیس مجلس جمهوری اسلامی و خانواده او در پی داشته است.
مسئله‌ای که از دید برخی منتقدان پنهان مانده، سابقه طولانی سوءاستفاده محمدباقر قالیباف و همسر او از جایگاه دولتی و نظامی او در گذشته است. از این موارد می‌توان به شاغل شدن محمدباقر قالیباف در شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) به‌عنوان خلبان هواپیماهای مسافربری ایرباس آ۳۰۰ و سپس آ۳۲۰ در دوران کار او در شهرداری تهران و همچنین سوءاستفاده از این جایگاه برای دریافت بلیت‌های مجانی سفر به لندن اشاره کرد.
با این حال، فساد قالیباف و استفاده او از رانت دولتی جهت خلبانی هواپیماهای مسافربری و همچنین استفاده خود و همسرش از خدمات شرکت‌های هواپیمایی دولتی به دوران مشغولیت او در شهرداری تهران باز نمی‌گردد؛ همه‌چیز از زمان انتصاب او توسط علی خامنه‌ای به فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۶ و همچنین در زمان خدمت او به‌عنوان فرمانده کل نیروی انتظامی در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ باز می‌گردد.
استفاده از رانت برای گواهینامه خلبانی تجاری
محمدباقر قالیباف پس از انقلاب به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد. او در طول جنگ ایران و عراق در لشکر نصر خراسان خدمت کرد. با وجود سن کم و فقدان تجربه و تحصیلات رزمی و عملیاتی، در سال ۱۳۵۹ فرماندهی گردان و سپس فرماندهی تیپ امام رضا از شهر مشهد را عهده‌دار شد. سپس در سال ۱۳۶۱ فرماندهی لشکر نصر خراسان را بر عهده گرفت. او در طول جنگ به فرماندهی لشکر ۲۵ کربلا رسید و در چندین عملیات نظامی شرکت کرد؛ عملیات‌هایی که به دلیل ضعف فرماندهی او عمدتاً شکست خوردند و تلفات زیادی را برای این لشکر به همراه داشتند.
قالیباف پس از پایان جنگ عهده‌دار فرماندهی قرارگاه نجف شد و سپس جانشین فرماندهی نیروی مقاومت بسیج گردید. در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ نیز فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء را بر عهده داشت و چندین پروژه سازندگی چون ساخت خط راه‌آهن مشهد-سرخس را در دوران فرماندهی خود در این قرارگاه به اجرا رساند.
از دید علی خامنه‌ای، فرمانده کل قوا و رهبر جمهوری اسلامی، قالیباف کارنامه درخشانی در امر سازندگی در قرارگاه خاتم الانبیاء از خود برجای گذاشت؛ امری که سبب شد فرماندهی نیروی هوایی کوچک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از سال ۱۳۸۸ نیروی هوافضا نام گرفت، بر عهده او قرار گیرد.
انتخاب محمدباقر قالیباف به‌عنوان فرمانده نیروی هوایی سپاه در حالی که او هیچ آشنایی با امور پرواز و هوانوردی نداشت، مشکلاتی برای او فراهم کرد. قالیباف درباره عدم آشنایی خود با دانش پرواز و کسب دانش خلبانی در طول فرماندهی‌اش در نیروی هوایی سپاه در سال ۱۳۹۰ به روزنامه همشهری چنین گفت:
«من به خاطر علاقه شخصی پرواز را یاد نگرفتم. خیلی‌ها شاید ندانند که من چرا سراغ پرواز رفتم. وقتی من فرمانده نیروی هوایی (سپاه) بودم، در نخستین جلسه، مسئولان مختلف صحبت کردند و من ۹۵ درصد صحبت‌های آن‌ها را چون تخصصی بود نفهمیدم و تازه من باید بعد از صحبت همه در یک موضوع مهم تصمیم می‌گرفتم که این کار را انجام دهیم یا نه! وقتی نوبت به من رسید، گفتم: بسم الله الرحمن الرحیم. من در این جلسه فهمیدم که یک کلمه هم نباید حرف بزنم. والسلام علیکم و رحمت‌الله.
خدا رحمت کند شهید بیگدلی (فرمانده گردان هواپیمای ترابری ایلیوشین ۷۶تی دی نیروی هوایی سپاه) را، بعد از جلسه آمد و گفت: آقای قالیباف چرا صحبت نکردید؟ گفتم خب چون من چیزی نفهمیدم و امروز من درس بزرگی گرفتم و باید بروم و این تخصص را به دست بیاورم. از آن روز به بعد به مدت یک سال و نیم از ساعت ۳ نیمه شب تا ۸ صبح کلاس‌های پرواز را گذراندم و ۸ صبح هم نمی‌رفتم بخوابم و سر کار می‌رفتم تا گواهینامه خلبانی گرفتم.»
محمدباقر قالیباف در دوران خدمتش در نیروی هوایی سپاه، به‌جای تمرکز بر امور فرماندهی، به امر فراگیری پرواز مشغول بود. در حالی که خلبانان این نیرو آموزش‌های خود را در مرکز آموزش خلبانی این نیرو در پایگاه بدر اصفهان می‌گذراندند، قالیباف به جای گذراندن دوره نظامی آموزش خلبانی، دوره خلبانی بازرگانی را در شعبه تهران مرکز آموزش‌های علوم و فنون هوایی در فرودگاه قلعه مرغی تهران آموخت و گواهینامه آن را دریافت کرد؛ امری که پس از پایان خدمتش در نیروی هوایی سپاه توانست امکان خلبانی او در صنعت هوایی غیرنظامی را فراهم کند.
قالیباف پس از پایان خدمتش در نیروی هوایی سپاه و در حین خدمت در نیروی انتظامی به عنوان فرمانده آن نیز به پرواز با هواپیماهای آموزشی مرکز آموزش‌های علوم و فنون هوایی ادامه داد. هزینه این پروازها تمام و کمال توسط این مرکز آموزش که در آن زمان متعلق به سازمان هواپیمایی کشوری بود تأمین می‌شد.
یکی از اساتید خلبان شعبه تهران مرکز آموزش‌های علوم و فنون هوایی در فرودگاه قلعه مرغی درباره استفاده قالیباف از هواپیماهای آموزشی این شعبه جهت جلوگیری از انقضای گواهینامه خلبانی‌اش گفت: «خاطرم هست قالیباف وقتی در نیروی انتظامی بود، برای پر کردن ساعات پروازش می‌آمد قلعه مرغی و گاهی پرواز می کرد. بدون نوبت می‌آمد و پرواز می‌کرد و یک ساعت پرواز را برایش ۳ تا ۴ ساعت لاگ (گزارش) می‌کردند و دقیقاً مثل پروازهایش در هما و با خلبان شیرزاد که جایزه خلبان شیرزاد را هم خصوصی بهشان دادند.»
رانت برای خلبانی ایران ایر در دوران شهرداری
محمدباقر قالیباف در دوران کار به‌عنوان شهردار تهران همچنین به پرواز به‌عنوان خلبان شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) مشغول بود. این امر در حالی صورت گرفت که بر اساس قانون ممنوعيت تصدی بيش از يك شغل مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۷۳، با توجه به اصل ۱۴۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هر شخص می‌تواند تنها یک شغل دولتی را عهده‌دار شود.
بر اساس تبصره چهارم قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل دولتی، تصدی هر نوع شغل دولتی دیگر در مؤسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت و یا مؤسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی، وکالت دادگستری، مشاوره حقوقی و ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیئت مدیره انواع شرکت‌های خصوصی جز شرکت‌های تعاونی ادارات و مؤسسات برای کارکنان دولت ممنوع است.
همچنین در تبصره دوم این قانون در تعريف شغل اعلام شده كه شغل عبارت است از وظايف مستمر مربوط به پست ثابت سازمانی، يا شغل و يا پستي كه به‌طور تمام‌وقت انجام شود. بنابراين در صورتی كه شغل نيمه‌وقت مستلزم تصدی و پست ثابت سازمانی باشد، اشتغال كاركنان دولت و نهادها و ارگان‌هایی كه از بودجه عمومی استفاده می‌نمايند، در آن از مصاديق ممنوعيت است.
در سال ۱۳۸۷، محمدباقر قالیباف که تا پیش از آن خلبان دوم یا فِرست آفیسِر هواپیمای مسافربری پهن پیکر ایرباس آ۳۰۰بی۲-۲۰۳ بود، دوره آموزشی جهت کسب گواهینامه و مجوز پرواز با هواپیمای باریک پیکر ایرباس آ۳۲۰ را گذراند. او در این راستا با هزینه ایران ایر به کشور فرانسه اعزام شد و دوره سیمولاتور یا شبیه‌ساز این هواپیما را در تولوز گذراند.
در این باره یکی از خلبانان شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) با عدم افشای هویت خود به دلایل امنیتی گفت: «شخص قالیباف به‌عنوان رئیس قوه مقننه و یکی از سه رئیس شرکت‌کننده در جلسه سران قوا جهت حل معضلات اقتصادی از طرف رهبر است، اما ایشان سال‌هاست از امکانات آموزش خلبانی هما از قبیل کلاس زمینی و سیمولاتور و مأموریت خارجی و کلاس پرواز تایپ و معلم خلبان خصوصی و... حتی در زمانی که شهردار بود و در حال حاضر جهت باطل نشدن گواهینامه‌های خود استفاده می‌کند!»
فرهاد پرورش در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۶ مدیرعامل شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) بود. پرورش رابطه دوستانه‌ای با محمدباقر قالیباف داشت و در همین راستا در کنار فراهم کردن امکان پرواز ماهیانه محمدباقر قالیباف با هواپیماهای این شرکت، سالانه چهار بلیت مجانی پرواز تهران – لندن شرکت ایران ایر را در اختیار قالیباف و همسرش قرار می‌داد. در این راستا یکی از مدیران سابق ایران ایر که در آن سال‌ها در این شرکت مشغول به فعالیت بود، گفت:
«آقای قالیباف در زمانی که شهردار بود و حقوق از دولت می‌گرفت، با هما نیز پرواز می‌کرد و یکی از مواردی که یادم هست، چهار بلیت در مسیر تهران لندن تهران به دستور مدیر عامل وقت آقای پرورش که به‌خاطر همین خوش‌خدمتی‌ها الان در کانادا به‌عنوان نماینده ایران در ایکائو هستند، تقدیم به دکتر خلبان شهردار قالیباف شد علاوه بر مزایایی که از هما رایگان برای خود و اعضای خانواده دریافت نموده است.»
پرواز قالیباف با ایرباس آ۳۲۰های شرکت هواپیمایی معراج
در پنج سال اخیر، محمدباقر قالیباف پرواز با هواپیمای مسافبری باریک‌پیکر ایرباس آ۳۲۰ را در شرکت هواپیمایی معراج ادامه داده است. در یک تصویر منتشرشده از وی در کابین یک هواپیمای مسافربری در آذرماه سال ۱۳۹۷، او در جایگاه خلبان یکم یک فروند ایرباس آ۳۲۰- ۲۳۳ با شناسه کشوری EP-AJH دیده می‌شود. این هواپیما جهت حمل مسافر و همچنین مقامات دولتی در مسیرهای داخلی مورد استفاده شرکت هواپیمایی معراج قرار دارد.
پرواز محمدباقر قالیباف به‌عنوان خلبان یکم هواپیماهای ایرباس آ۳۲۰ مسافربری و تشریفاتی هواپیمایی معراج که در حقیقت متعلق به آشیانه جمهوری اسلامی هستند، به طور قطع شامل امکان دریافت بلیت‌های مجانی برای او و خانواده‌اش نیز می‌شود. این احتمال وجود دارد که بلیت‌های پرواز خانواده او به استانبول با شرکت هواپیمایی معراج نیز از طریق این سهمیه سالانه تأمین شده باشد.
محمدباقر قالیباف ضمن سوءاستفاده از جایگاه دولتی خود جهت فراگیری امر خلبانی و پرواز در شرکت ایران ایر و معراج، دریافت بلیت‌های سالانه مجانی جهت سفرهای داخلی و خارجی با شرکت هواپیمایی ایران ایر و معراج، همچنین پرونده‌های فساد مالی گسترده‌ای در دوران کار خود در شهرداری تهران دارد، از واگذاری زمین و املاک گران‌قیمت در بهترین نقاط شهر تهران با تخفیف کلان به مدیران شهرداری و مسئولان دولتی تا سوءاستفاده از بودجه شهرداری جهت تبلیغات در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری و بسیاری موارد دیگر که گزارش‌ها و تحلیل‌های متعددی درباره آن‌ها منتشر شده است.
نظرات نویسندگان در یادداشت‌ها لزوماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
