در سال ۱۴۰۱ وعده‌‌های بسیاری در صنعت خودرو ایران داده شد، از واردات گسترده تا کنترل قیمت‌ها در بازار و تولید محصولات جدید، اما به‌مرور مشخص شد که تقریباً تمامی این وعده‌ها توخالی بوده است.
واردات خودرو
در سال ۱۴۰۱ قرار بود طبق وعده وزارت صمت بیش از ۱۰۰ هزار خودرو وارد بازار ایران شود، اما بنا بر گزارش رسانه‌های رسمی، تنها چند صد دستگاه خودرو وارد ایران شده است.
آمارهای منتشرشده از سوی رسانه‌های ایران نشان می‌دهد بیشتر خودروهای وارداتی به ایران محصولات چینی هستند که توسط شرکت سایپا و از برند چانگان قرار است به ایران وارد شود.
شرکت کوشا خودرو هم در تلاش است محصولات کیا موتور را به ایران وارد کند. چند شرکت هم به دنبال واردات خودروهای شرکت داچیا رومانی و اشکودا از جمهوری چک به ایران هستند.
واردات خودرو ابتدا قرار بود در بهار سال ۱۴۰۱ آغاز شود، اما قوانین جدید واردات خودرو چندین بار بین دولت و مجلس ایران دست‌به‌دست شد تا در نهایت در ابتدای زمستان سال ۱۴۰۱ اولین محموله وارداتی خودرو وارد ایران شد.
مدیران وزارت صمت در ابتدا روی واردات خودروهای به‌نسبت ارزان‌تر تأکید داشتند؛ خودروهایی که قیمت آن‌ها زیر ۱۰ هزار دلار باشد در اولویت‌اند و پس از آن خودروهای با قیمت زیر ۲۰ هزار دلار.
کارشناسان امکان واردات خودرو با قیمتی که برای قشر متوسط ایران با تعرفه‌ها و مالیات وضع‌شده امکان‌پذیر باشد را غیرممکن می‌دانستند، در نهایت هم خودروهای کیا به ایران وارد شدند که پیش‌بینی می‌شود قیمت آن‌ها چندین میلیارد تومان باشد.
روش فروش خودروهای وارداتی از دیگر مسائلی است که تا پایان سال ۱۴۰۱ حل نشد و بازار خودرو ایران رنگ خودروهای اندک وارد‌شده را هم ندید.
افزایش شدید قیمت خودرو
یکی از شعارهای وزارت صمت دولت ابراهیم رئیسی کنترل قیمت خودرو بود، اما رکوردهای قیمت خودرو در ایران در سال ۱۴۰۱ یکی پس از دیگری شکسته شد تا جایی که خودرو تندر ۹۰ که روزی قرار بود خودرو قشر متوسط ایرانی باشد، قیمتش به بیش از یک میلیارد تومان رسید.
قیمت این خودرو با قیمت دلار در بازار ایران نزدیک به ۲۰ هزار دلار است؛ قیمتی که از مدل سال ۲۰۲۳ لوگان در جهان هم چندین هزار دلار گران‌تر است.
قیمت پراید در سال ۱۴۰۱ به رکورد قیمتی بالای ۳۰۰ میلیون تومان رسید، درحالی‌که در سال ۱۴۰۰ قیمت این خودرو ۱۰۰ میلیون تومان ارزان‌تر بود. افزایش قیمت چند صد میلیون تومانی تقریباً برای بیشتر خودروهای بازار ایران در سال ۱۴۰۱ رخ داد که ناشی از افزایش قیمت دلار و تنش‌های سیاسی و اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۱ و تولید کمتر از تقاضا در این سال بود.
سیاست‌های فروش خودرو توسط دولت ابراهیم رئیسی مانند فروش خودرو در بورس یا روش‌های تحمیلی دیگر هم در افزایش قیمت خودرو و ایجاد تنش در این بازار نقش داشت.
به‌رغم این همه افزایش قیمت خودرو، خبر می‌رسد در سال جاری قرار است قیمت کارخانه‌ای خودرو ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش یابد. منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، اواخر اسفندماه گفت: «با احتساب تورم موجود در کشور، احتمالاً قیمت خودروها بین ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش داشته باشد. بررسی‌ها و محاسبه‌ها تا پایان فروردین ماه انجام می‌شود و قیمت‌های جدید اعلام خواهد شد.»
البته پس از این اظهارنظر، افزایش کارخانه‌ای قیمت خودرو توسط وزارت صمت تکذیب شد، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به اظهارات دیگر مقام‌های صنعتی ایران، افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو در سال ۱۴۰۲ برنامه‌ریزی شده باشد.
افزایش تولید اما کمتر از تقاضا
در سال ۱۴۰۱ تولید نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش داشت اما این افزایش بسیار کمتر از افزایش تقاضای بازار خودرو ایران بود.
بر اساس گزارش ایرنا، روز ۱۹ اسفند ۱۴۰۱عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت گفته بود: «برآورد می‌شود تا پایان سال به تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه برسیم که افزایش تولید ۴۰ درصدی محقق خواهد شد و عملاً تثبیت جریان تولید در کشور اتفاق افتاده است.»
اگر این وعده تا پایان سال ۱۴۰۱ محقق شده باشد، باز می‌توان گفت تولید خودرو در ایران حدود ۲۰۰ هزار دستگاه کمتر از تقاضای بازار خودرو ایران بوده است.
در سال ۱۴۰۱ تولید سمند و پژو ۴۰۵ متوقف شدند. با این حال، پلت‌فرم و موتور قدیمی پژو ۴۰۵ همچنان روی بیشتر محصولات ایران‌خودرو مانند سورن و دنا نفس می‌کشد.
در زمستان سال ۱۴۰۱ قرار شد ایران‌خودرو تولید پژو ۲۰۶ را متوقف کند اما این تصمیم با مخالفت‌های شدیدی روبه‌رو شد. به همین دلیل همچنان توقف تولید این خودرو در هاله‌ای از ابهام است.
