روز ۱۳ آوریل ۲۰۱۹ تماشاگرانی که برای دیدار دو تیم فوتبال بشیکتاش و باشاک شهیر در استانبول به استادیوم رفته بودند، یک چهرهٔ نام‌آشنا را در جایگاه ویژه دیدند؛ اکرم امام‌اوغلو، سیاستمدار برجستهٔ مخالف دولت که تلاش می‌کرد به جایگاه شهرداری شهر استانبول برسد.
در آن روز گروهی از هواداران بشیکتاش در ورزشگاه ودافون پارک با استقبال از امام‌اوغلو فریاد «فرمان را به امام‌اوغلو بدهید» سر دادند و این شعارها آن‌قدر ادامه یافت تا سیستم صوتی ورزشگاه خاموش شد، اما فریادهای حمایت از سیاستمداری که او هم مانند رجب طیب اردوغان شیفتهٔ فوتبال است، ادامه یافت.
علاقهٔ مشترک به مستطیل سبز و توپ گرد تنها نقطه‌اشتراک رجب طیب اردوغان و اکرم امام‌اوغلو نیست؛ دو سیاستمداری که پیشینهٔ خانوادگی هر دو به منطقهٔ دریای سیاه بازمی‌گردد و هر دو تأکید دارند که به‌خاطر علاقه به تحصیل، فوتبال حرفه‌ای را کنار گذاشته‌اند. اما در دنیای سیاست یکی مغرب است و دیگری مشرق.
مردانی از سرزمین دریای سیاه
اکرم امام‌اوغلو سوم ژوئن ۱۹۷۱ در شهر آغچه‌آباد در استان ترابوزان ترکیه به دنیا آمد. او برای رفتن به دانشگاه و تحصیل در رشتهٔ مدیریت بازرگانی به استانبول رفت. اردوغان هم که پسر یک روحانی مسلمان است، خانواده‌اش قبلاً در منطقهٔ دریای سیاه زندگی می‌کردند، اما در شهر استانبول زندگی و تحصیل و رشد کرد.
امام‌اوغلو بعدها رستورانی در استانبول افتتاح می‌کند که شهردار وقت یعنی رجب طیب اردوغان یک بار مهمانش بوده و در آن‌جا کوفته می‌خورد؛ غذایی که به‌گفتهٔ شهردار کنونی استانبول، هنوز هم اردوغان صورت‌حساب آن را پرداخت نکرده است.
امام‌اوغلو مانند اردوغان فعالیت سیاسی جدی خود را از شهرداری همین شهر آغاز کرده است. او بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ شهردار منطقهٔ بیلیکدوزو استانبول بود و در سال ۲۰۱۹ هم در یکی از رقابتی‌ترین انتخابات‌های تاریخ شهرداری استانبول موفق شد علی ییلدیریم، شخصیت نزدیک به رجب طیب اردوغان، را شکست دهد.
شهرداری استانبول
پس از پیروزی امام‌اوغلو در انتخابات آن سال، مقام‌های دولت اردوغان با طرح شائبه‌هایی در خصوص روند برگزاری و شمارش آرا، صحت آن انتخابات را مورد تردید قرار دادند و در نهایت با حکم مقام‌های قضایی در اتفاقی کم‌سابقه انتخابات تکرار شد. با این حال نمایندهٔ حزب جمهوری‌خواه خلق در تکرار انتخابات هم موفق شد مجدداً پیروز شود و آخرین نخست‌وزیر ترکیه را شکست دهد.
از همان زمان بسیاری از پیدایش رقیب جدی اردوغان در سپهر سیاسی ترکیه سخن می‌گفتند؛ کسی که هم مانند اردوغان کاریزما و جذابیت دارد و هم مانند او با سخنرانی و سیاست‌های خود می‌تواند افکار عمومی را به خود جلب نماید.
چالش‌های پس از شهرداری برای امام‌اوغلو
با این حال سال‌های پس از ۲۰۱۹، آن‌طور که بسیاری پیش‌بینی می‌کردند، برای امام‌اوغلو رؤیایی پیش نرفت و این سیاستمدار مخالف دولت با دست‌اندازهای زیادی از سوی جریان‌های نزدیک به دولت مواجه شد. البته برای کسی که توانسته بود به حکومت ۲۵سالهٔ حزب حاکم بر بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر ترکیه پایان دهد، رخ دادن چنین چالش‌هایی چندان دور از انتظار نبود.
خود اردوغان در سال ۱۹۹۴ در انتخابات شهرداری استانبول پیروز شده و این صندلی را تصاحب کرده بود. او سپس چهار سال در آن سمت ماند و در ادامه توانست پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری طی کند و نخست‌وزیر و رئيس‌جمهور ترکیه شود و به‌تدریج قدرت را در این کشور قبضه کند.
امام‌اوغلو پس از پیروزی در انتخابات شهرداری سال ۲۰۱۹ با پرونده‌های قضایی مختلفی دست‌وپنجه نرم کرد. ابتدا یک قاضی او را به‌دلیل توهین به شورای عالی انتخابات ترکیه به دو سال و هفت ماه زندان محکوم کرد؛ حکمی که در پاسخ به اعتراض امام‌اوغلو به ابطال انتخابات شهرداری صادر شده بود. او در آن زمان گفته بود: «کسانی که در ۳۱ مارس انتخابات را باطل کردند، احمق هستند.»
این حکم همزمان به‌صورت بالقوه امکان حضور امام‌اوغلو در انتخابات ریاست‌جمهوری را هم از او گرفت چرا که بر ممنوعیت پذیرش سمت سیاسی تأکید می‌کرد. البته تمایل کمال‌الدین قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق، به نامزدی خودش هم از دیگر مؤلفه‌هایی بود که در نهایت باعث شد اردوغان نه با اکرم که با کمال در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳ روبه‌رو شود. این انتخابات، به‌رغم تشکیل ائتلاف سراسری احزاب مخالف دولت، نتیجه‌ای جز ثبت یک پیروزی دیگر برای مرد پیروز انتخابات‌ها یعنی رجب طیب اردوغان نداشت.
شهردار جوان استانبول سال گذشتهٔ میلادی با پروندهٔ دیگری به‌اتهام تقلب در مناقصه روبه‌رو شد که هنوز نتیجه‌اش مشخص نشده است.
محکومیت در دادگاه و حبس
اردوغان هم سابقهٔ محکوم شدن در دادگاه و حتی فراتر از آن رفتن به زندان را در ترکیه داشته است. او بعد از کودتای سفید ارتش علیه دولت اسلامگرای نجم‌الدین اربکان در سال ۱۹۹۷، در جمع گروهی از حامیانش شعری مذهبی از یکی از چهره‌های سرشناس پان‌ترکسیم خواند که به دادگاهی شدن او و حبس ۱۰ ماهه و ممنوعیت کسب مناصب دولتی به مدت پنج سال انجامید.
اردوغان در آن جمع این شعر ضیاء گوگ‌آلپ را خوانده بود: «مناره‌ها نیزه‌های ما، گنبدهای مساجد، کلاه‌های ایمنی ما؛ مساجد سربازخانه‌های ما و مؤمنان سربازان ما هستند.»
در جامعه‌ای که مذهب و تمایلات اسلامی تا دهه‌ها به‌شدت سرکوب شده بود، به زندان رفتن اردوغان جوان به دلیل خواندن چنین شعری باعث شد این تمایلات افزایش هم پیدا کند و اردوغان پس از کنار رفتن نجم‌الدین اربکان با تشکیل حزب عدالت و توسعه توانست یک رنسانس در تاریخ سیاسی اسلام‌گرایان در ترکیه ایجاد نماید و از سال ۲۰۰۳ به بعد، به صورت مداوم قدرت را در کشوری که پیشتر یک نخست‌وزیرش به نام عدنان مندرس با اتهاماتی چون تلاش برای ورود دین به سیاست در سال ۱۹۶۱ اعدام شده بود، تحت تسلط خود داشته باشد.
دو شیفتهٔ فوتبال
اردوغان و امام‌اوغلو هر دو شیفتهٔ فوتبال هستند؛ رئيس‌جمهور ترکیه خود را طرفدار فنرباغچه، تیم منطقهٔ آسیایی استانبول، می‌داند و امام‌اوغلو هم یکی از آرزوهای دوران کودکی‌اش را بازی برای تیم استانش یعنی ترابزون اسپور معرفی کرده است.
هر دو سیاستمدار به نقش فوتبال در بطن جامعهٔ ترکیه و اهمیت آن نزد افکار عمومی آگاهی دارند و از همین طریق هم توانسته‌اند با بسیاری از افراد کف جامعه ارتباط بهتری بگیرند.
امام‌اوغلو یکشنبه ۳۱ مارس پس از کسب آرای قاطعانه در مقابل نامزد حزب عدالت و توسعه، در سخنرانی پیروزی‌اش در جمع هزاران طرفدار خود در شهر استانبول برای اردوغان خط‌ونشان کشید و تأکید کرد دوران حکومت تک‌نفره از امروز به پایان رسیده است.
هرچند در سال ۲۰۲۳ فرآیندهای قضایی و همچنین خودمحوری کمال قلیچداراوغلو این اجازه را به امام‌اوغلو نداد تا بخت خود را مقابل اردوغان بیازماید، اما حالا او را می‌توان یکی از اصلی‌ترین نمادهای مقابله با نظم اردوغانی در ترکیه برشمرد؛ کسی که سه بار پیاپی در مقابل نامزدهای حزب اردوغان در بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر ترکیه به پیروزی رسیده و حالا احتمالاً باید به فکر صندلی‌ای بزرگ‌تر از صندلی شهردار استانبول برای خود باشد، آن هم در جامعه‌ای که عادت کرده در هر انتخاباتی که رجب طیب اردوغان یکی از نامزدهایش باشد، طرف مقابل را بازنده ببیند.
