وزیر خارجه ایران با اعلام اینکه روابط جمهوری اسلامی با تروئیکای اروپایی «در حال حاضر نزولی است»، پیشنهاد از سرگیری مذاکرات هستهای با قدرتهای اروپاییِ طرف برجام را داد و گفت «اکنون توپ در زمین» آنها است.
عباس عراقچی روز پنجشنبه ۴ اردیبهشت، با انتشار پیامی در شبکۀ ایکس، وضعیت نزولی روابط میان ایران با بریتانیا، فرانسه و آلمان را «بازی باخت-باخت» خواند و افزود: «پس از رایزنیهای اخیرم در مسکو و پکن، آمادهام با سفر به پاریس، برلین و لندن گام نخست را بردارم.»
در اولین واکنش به این پیام، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که این کشور «خواهان دستیابی به یک راهحل دیپلماتیک در مورد پرونده هستهای ایران و آماده ادامه گفتوگو با ایران است».
در یکی دو سال گذشته، سه کشور اروپایی باقیمانده در برجام تلاش داشتند با میانجیگری بین ایران و آمریکا، زمینۀ بازگشت دو طرف را به تعهدات برجامی فراهم کنند.
در این روند، تهران خواهان لغو مؤثر تحریمها و ارائۀ ضمانتهای مشخص بود، درحالیکه غرب بر محدودیتهای غنیسازی اورانیوم و شفافسازی فعالیتهای ایران تأکید داشت.
نهایتاً با وجود چندین دور مذاکره در وین، طرفهای اروپایی و آمریکا اوائل پاییز ۱۴۰۲ اعلام کردند که چشمانداز مثبتی برای پیشرفت مذاکرات وجود ندارد و این گفتوگوها عملاً متوقف شد.
با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و نامهنگاری او با رهبر جمهوری اسلامی، مذاکرات ایران و آمریکا بدون حضور طرفهای اروپایی و با میانجیگری عمان از ۲۳ فروردین آغاز شد و قرار است دور سوم آن ششم اردیبهشت در مسقط برگزار شود؛ مذاکراتی که ترامپ روز پنجشنبه دربارهاش گفت «ممکن است به یک تصمیم بسیار بسیار خوب برسیم».
عباس عراقچی در پیام روز پنجشنبهاش همچنین نوشت که پیش از آغاز مذاکرات ایران و آمریکا نیز برای گفتوگو با طرفهای اروپایی برجام آماده بوده، «اما این سه کشور از آن صرفنظر کردند».
در آستانۀ دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا، موضعگیرها و اظهارنظرها حولوحوش این موضوع بالا گرفته و وزیر خارجه ایران در پیامهای اخیر خود در مورد «تلاش گروههای ذینفع و گروههای ذینفوذ» برای شکست دیپلماسی در پرونده هستهای ایران هشدار داده است.
او روز پنجشنبه نیز نوشت تروئیکای اروپایی «این فرصت را دارند که از چنگال گروههای ذینفع خاص رهایی یابند و مسیر متفاوتی را در پیش بگیرند».
روز چهارشنبه نیز پس از انتشار گزارش «مؤسسۀ علوم و امنیت بینالمللی» مبنی بر اینکه تهران در حال ایجاد یک حصار امنیتی عظیم پیرامون دو مجموعه تونل عمیق مرتبط با تأسیسات هستهای نطنز است، وزیر خارجه ایران آن را «تلاشهای رژیم اسرائیل و برخی گروههای ذینفوذ برای به شکست کشاندن دیپلماسی» خواند.
بریتانیا و آلمان هنوز به پیشنهاد وزیر خارجه ایران برای ازسرگیری گفتوگوها واکنشی ابراز نکردهاند.
این در حالی است که عباس عراقچی چند روز پیش گفت هیئت ایرانی در دور دوم مذاکرات با آمریکا که در رم انجام شد، تصریح کردهاند که توافق برجام «دیگر برای ما کافی نیست».
براساس قطعنامۀ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، کشورهای طرف برجام میتوانند تا پیش از ۲۶ مهر امسال فرایند موسوم به مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن فوری تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران فعال کنند.
در این میان، مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، در تازهترین اظهارنظر دربارۀ مذاکرات هستهای با ایران، ضمن تأکید دوباره بر راهحل دیپلماتیک برای حل پرونده هستهای ایران گفت که تحت هر توافقی، تهران باید غنیسازی اورانیوم را متوقف کند و تنها میتواند مواد هستهای لازم برای برنامهای غیرنظامی را وارد کند.
مقامات جمهوری اسلامی اما بارها تصریح کردهاند که «حق غنیسازی اورانیوم» را قابل مذاکره نمیدانند.
چند روز پیش عباس عراقچی نیز در واکنش به اظهارات استیو ویتکاف، فرستادۀ ویژه رئیسجمهور آمریکا، گفت: «برای اعتمادسازی در خصوص نگرانیهای احتمالی آمادگی داریم، اما اصل موضوع غنیسازی قابل مذاکره نیست.»