امروز، سه‌شنبه، نودمین سالروز پایان یافتن جنگ جهانی است؛ پس از گذشت دهه‌ها از خاتمه دو جنگ جهانی، هنوز پیامدهای این دو رویداد دهشتناک قرن بیستم در خاطرهاست و محاکمه جنایتکاران دومین جنگ -آن هایی که هنوز زنده اند- همچنان ادامه دارد.
دو جنگ جهانی، هر دو موضوع تحقیقات و مباحثات بسیاری بوده است، اما برخی از جنایتکاران اصلی در هر دو تقریبا بدون محاکمه زندگی خود را سپری کرده اند. از بازمانده‌گان جنگ اول جهانی تعداد انگشت‌شماری امروزه در قید حیاتند، اما از دومین جنگ جهانی هنوز برخی مشهورترین جنایتکاران در افکار عمومی، زنده مانده‌اند. کسانی که سالیان سال حتی اسناد کافی برای محاکمه آن‌ها جمع‌آوری نشده بود.
یکی از این افراد «ایوان دم یانیوک»، از محافظان اردوگاه مرگ نازی‌ها در دوران جنگ جهانی دوم است، که پس از گذشت سال‌ها، مرکز تحقيقات جرایم جنگی نازی ها در آلمان روز دوشنبه اعلام کرد موفق شده است شواهدی کافی را برای محاکمه او به دست بیاورد.
ايوان دم يانيوک، که بر پایه اين گزارش طی دوران جنگ دوم جهانی به او لقب «ايوان مخوف» داده شده بود، متهم است که طی ماه‌های مارس تا سپتامبر ۱۹۴۳ به مدت شش ماه در اردوگاه مرگ «سوبيبور» در لهستان در خدمت نيروهای نازی بوده است.
وی که هم اکنون در آمريکا زندگی می‌کند و نام کوچک خود را به «جان» تغيير داده است، پيش از اين يک بار در سال ۱۹۸۶ (۲۲ سال پيش) در دادگاهی در اسرائيل به اتهام دست داشتن در قتل‌عام هزاران تن از يهويان به اعدام محکوم شده بود.
اما اين حکم به دليل عدم شواهد کافی به اجرا در نيامد و او سرانجام در سال ۱۹۹۳ از زندان اسرائيل آزاد شد. هم اکنون روند قضايی و حقوقی برای برداشتن گام بعدی در خصوص «ايوان مخوف» آغاز شده است.
به هر حال محاکمه جنايت کاران جنگی در دوران جنگ جهانی دوم همچنان ادامه دارد. جنگی که کارشناسان سياسی آن را از پی آمدهای جنگ جهانی اول می دانند.
۱۱ نوامبر؛ نودمين سالگرد پايان جنگ جهانی اول
روز سه شنبه مراسم يادبود پایان جنگ جهانی اول در گوشه و کنار اروپا از جمله در بلژيک، فرانسه و بريتانيا، با حضور سياستمدارانی چون نيکولا سارکوزی، ریيس جمهوری فرانسه، برگزار شد.
جنگ جهانی اول در تاريخ چهارم اوت ۱۹۱۴ با حمله نيروهای آلمانی به بلژيک آغاز شد، و پس از حدود چهار سال، دريازدهم نوامبر ۱۹۱۸ با تسليم آلمان به پايان رسيد.
جنگ جهانی اول، بستری برای بسياری از تجربيات نا آزموده و تلخ جنگی بود. در جنگ جهانی اول برای اولين بار از سلاح های شيميايی استفاده شد، برای اولين بار مناطق غيرنظامی و شهرها به طور گسترده بمباران شدند و برای اولين بار غيرنظاميان بی شماری جان باختند.
در جنگ جهانی اول بسياری ازکشورهای اروپايی ، آفريقايی، آسيايی و در نهايت ايالات متحده و ژاپن درگيرشدند.
در اين جنگ، در حدود ۶۵ ميليون نفر شرکت داشتند که اغلب آن ها بين ۱۸ تا ۲۵ سال داشتند . ۱۰ ميليون کشته ، ۲۰ ميليون مجروح و در حدود ۵ ميليون مفقود، هزينه سنگين اين جنگ چهار ساله بود.
علت جنگ جهانی اول
همه چيز از قلب اروپا آغاز شد؛ با يک ترور. فراز و فرودهای اصلی اين جنگ، را می توان اينگونه خلاصه کرد:
در ژوييه ۱۹۱۴ وليعهد امپراطوری اتريش همراه با همسرش توسط يک جوان صرب در بوسنی ترور شدند . امپراطوری اتريش-مجارستان صربستان را به دست داشتن در اين قتل متهم کرد . صربستان اتهام را رد کرد اما تحقيق با حضور بازرسان اتريشی را نپذيرفت.
دولت اتريش به صربستان اعلان جنگ داد . روسيه خواهان بسيج عمومی شد و آلمان به حمايت از امپراطوری اتريش-مجارستان به روسيه و فرانسه اعلان جنگ داد. با حمله آلمان به خاک بلژيک که کشوری بی طرف بود بريتانيا وارد جنگ شد و نخستين جنگ جهانی رسما کليد خورد.
آلمان، اتريش، مجارستان ، بلغارستان و امپراطوری عثمانی در جبهه متحدين و بريتانيا ، فرانسه ، ايتاليا ، روسيه و صربستان در جبهه متفقين با هم چهار سال جنگيدند . در سال ۱۹۱۷ روسيه به علت جنگ ها و درگيری های داخلی از جنگ کناره گرفت.
با ورود نيروهای آمريکايی متفقين قدرتمند شدند و درنهايت آلمان با پذيرش شکست خود، در روز ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ شرايط متفقين را پذيرفت .
و دست آخر با امضای معاهده ورسای توسط آلمان در سال ۱۹۱۹ بازندگان جنگ غرامت سنگينی را به بازماندگان جنگ پرداختند.
تحول جهان بعد از پايان جنگ
بعد از به پايان رسيدن جنگ جهانی اول کشورهای بسياری دستخوش تحول شدند .
حکومت سلطنتی تزارها در روسيه پايان يافت و بلشويک ها جای آن را گرفتند. و بدين صورت اولين دولت کمونيستی جهان شکل گرفت . امپراتوری آلمان جای خود را به جمهوری داد و امپراتوری اتريش - مجارستان متلاشی شد. امپراتوری عثمانی نيز جای خود را به کشور ترکيه کنونی داد.
جنگ جهانی اول در حالی به پايان رسيد که به اعتقاد کارشناسان عدم موفقيت مذاکرات پايانی بين دولت های درگير، و به انجام نرسيدن کامل معاهده ورسای، زمينه ای برای ظهور نازيسم در آلمان و فاشيسم در ايتاليا را فراهم کرد، و در نهايت برای بار دوم جنگ خانمان سوز ديگری در سطح جهانی آغاز شد.
جنگ جهانی اول و ايران
ايران با وجود اعلام بی طرفی در جنگ اول جهانی، با ورود نيروهای روسی ، بريتانيايی و ترک های عثمانی، درگير جنگ شد. و اين هم زمان با سلطنت احمدشاه آخرين پادشاه سلسله قاجار در ايران بود .
در سال ۱۹۱۴ نيروهای روسيه از شمال و نيروهای بريتانيا از جنوب، خاک ايران را اشغال کردند.
نيروهای روسيه از شمال حتی توانستند تا دروازه تهران نيز پيشروی کنند. اما نيروهای بريتانيايی در استان های بوشهر و خوزستان ايران با مبارزه مردم مواجه شدند. مبارزه «دليران تنگستان» در بوشهر، از رويدادهای معروف تاريخ معاصر ايران به شمار می رود. با تمام اين مقاومت ها اما در نهايت نيروهای بريتانيايی دست آخر توانستند بوشهر را به اشغال خود درآورند.
ايران بين سال های ۱۹۱۷ تا ۱۹۱۹ با خشکسالی گسترده ای روبرو شد .
گرسنگی ، سوتغذيه و بيماری ها باعث مرگ و مير تعداد بسيار زيادی از ايرانيان در آن زمان شد . يکی از دلايل مهم اين قحطی را درگيرشدن ايران در جنگ جهانی اول می دانند.
