بحران همه‌گیری ویروس کرونا دنیای عرب و اسلامی را در ماه رمضان با شرایطی بی‌سابقه و متفاوت نسبت به طول تاریخ روبرو کرده است؛ از بسته شدن درهای مسجدالحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه تا بسته شدن مسجدالاقصی و حرم شریف در اورشلیم/بیت‌المقدس و ننگ دانستن ابتلا به بیماری کرونا در میان بسیاری از ساکنان کشورهای اسلامی.
روحانیون ارشد در کشورهای مختلف اسلامی فتاوی متعددی صادر کرده و اکثراً گرفتن روزه امسال در سایه کرونا را الزامی ندانسته و آن را به رعایت مقررات بهداشتی و اولویت دادن زندگی منوط کرده‌اند.
اما در همه کشورهای عرب و اسلامی یک امر تغییر نکرد است؛ هیجان دیدن سریال‌های متعدد تلویزیونی که شبکه‌های دولتی و خصوصی ویژه شب‌های ماه رمضان تهیه و پخش می‌کنند.
هر چند که تکمیل برخی سریال‌ها در آخرین هفته‌های مانده به اکران، به دلیل این بیماری مرموز و جدید، ناتمام مانده و ظاهراً به سال آینده، در صورت از سرگیری فعالیت صنعت فیلم و سینما، موکول شده است.
در این سریال‌ها از موضوع‌های روز جامعه مانند بحران کرونا درز گرفته شده ولی برخی مطالبی که شاید اشاراتی به مواضع خاص سیاسی در منطقه دارد، به اشکالی، از رمان و بازنگاری تاریخ تا تخیلی مطرح شده است.
در مصر سریالی تخیلی با نام «پایان» (النهایه)، پربیینده شده که به موضوع اسرائیل و دورانی خیالی می‌پردازد که بیت‌المقدس توسط کشورهای عرب «از یهودیان گرفته شده و یهودیان به کشورهایی که از آن آمده‌اند، از جمله اروپا، بازمی‌گردند». سریال با محوریت یک مهندس رایانه که در نبرد با رایانه‌های نابودکننده بشریت است، ساخته شده است.
در سناریو، کشورهای عرب با تقویت توان اقتصادی و نظامی پیشرفته، بر دشمنان خود غلبه می‌کنند و بازپس‌گرفتن بیت‌المقدس بخشی از این توانمندی آنهاست.
شبکه تلویزیونی «آن» مصر با پخش سریال تخیلی «پایان» که به رویدادهای سال ۲۱۲۰، یکصد سال دیگر می‌پردازد، در شب‌های گذشته پربیننده بوده است.
به نوشته روزنامه جروزالم پست، سریال از سوی شرکت فیلم «سینرجی» یکی از کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی مصری تهیه شده که گفته می‌شود مسئولان شبکه پخش‌کننده آن نزدیک به عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر هستند.
پخش سریال از پنج‌شنبه گذشته آغاز شد است؛ در صحنه اول از بخش نخست، معلمی در یک کلاس از «نبرد آزادی‌بخش بیت‌المقدس» و تشکیل «کشور یهود در سال ۱۹۴۸» سخن می‌گوید و یادآور می‌شود که آمریکا «حامی اصلی دولت صیهونیست بود».
وزارت امور خارجه اسرائیل در بیانیه‌ای از تهیه این سریال در مصر، به عنوان کشوری که ۴۱ سال با اسرائیل مناسبات کامل دیپلماتیک دارد، ابراز تأسف کرد اما حکومت مصر به آن واکنش نشان نداد.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس و جروزالم پست، با وجود مناسبات رسمی و همکاری‌های امنیتی اسرائیل و مصر به ویژه علیه اسلام افراطی در شبه جزیره سینا، افکار عمومی مصر هنوز مخالف عادی‌سازی رابطه با اسرائیل است حتی با این وجود که عبدالفتاح سیسی در سال‌های گذشته دو بار با نخست‌وزیر اسرائیل دیدار کرده و خود او در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۸ همکاری با اسرائیل را «نزدیک‌تر از هر زمان دیگر» توصیف کرد و گفت که همکاری‌ها «طیف وسیعی» از موضوع‌ها را در برمی‌گیرد.
اما عامر سمیر عاطف، سناریونویس سریال، به آسوشیتدپرس گفته است که «صلح باید مبتنی بر عدالت باشد و در نبود صلح واقعی و ثبات حقیقی در منطقه، نابودی اسرائیل یک امر محتمل است».
به نوشته وب‌سایت «ایجیپت تودی»، مجموعه تلویزیونی مصری دیگری نیز با نام گزینه (الاختیار) با درون‌مایه مشابه از همان بخش اول پربیننده بوده و موفقیتی سریع داشته است.
در این میان، پخش مجموعه‌ای تلویزیونی از شبکه سعودی ام‌بی‌سی از آدینه‌شب گذشته در مورد مناسبات مسلمانان و یهودیان در سال‌های دهه ۴۰ در قرن میلادی گذشته، در حالی که با جملاتی به شکل تک‌گویی از زبان یک بانوی سالمند در نقش یک مادر یهودی به زبان عبری آغاز می‌شود، با «طوفانی از واکنش‌های خشم‌آلود» در شبکه‌های اجتماعی امیرنشین‌های خلیج فارس روبرو شده است.
به نوشته تایمز اسرائیل، شخصیت سریال «ام هارون» می‌گوید که «ما یهودیانِ زاده‌شده در امیرنشین‌ها پیش از آن‌که جای پای‌مان محو و زندگی‌مان یک خاطره شود، در زمان باقی‌مانده به رانده‌شدگان مبدل خواهیم شد؛ تصمیم گرفتم بر لوح موسای معجزه‌گر، تاریخ خود را در این سرزمین‌ها بنویسم؛ من سرگذشت مردم خود، یهودیان خلیج (فارس) را ثبت می‌کنم».
«ام هارون» که اجدادش از سرزمین عثمانی هستند و در ایران و عراق نیز ساکن بوده و سرانجام به بحرین می‌رسند، در این سرزمین‌ها یک قابله خانگی بوده اما با تشکیل اسرائیل راهی این کشور نوپا می‌شود.
خانم حیات الفهد، بازیگر ۷۱ ساله کویتی در نقش مادر هارون، در کنار شماری از بازیگران پرآوازه کویتی و سعودی، در این سریال ایفای نقش کرده است.
بحرین هنوز شماری یهودی دارد؛ در کویت اکنون هیچ شهروند یهودی ساکن نیست و به گفته تاریخ‌نگاران در سال‌های دهه ۴۰ قرن بیستم، تنها حدود دویست خانواده یهودی در کویت وجود داشتند.
در حالی که فیلم‌هایی در مصر و سوریه در مورد اسرائیل و یهودیان ساخته شده اما منتقدان در شبکه‌های اجتماعی کشورهای خلیج فارس سریال «ام هارون» را به دلیل موضوع آن و مطالبی که در مورد بی‌عدالتی و ظلم جامعه عربی و اسلامی در حق یهودیان مطرح شده، به نوعی تلاش برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تعبیر کرده‌اند.
به گفته شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل، بسیاری بر این باور هستند که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، به عنوان رهبری که علاقه‌مند به داشتن مناسبات عادی میان کشورش با اسرائیل است، «در تهیه این سریال اعمال نفوذ کرده و فیلم، بیان نیت او محسوب می‌شود.»
با وجود این، به نوشته تایمز اسرائیل، بخشی از افکار عمومی دنیای عرب بر این باور هستند که «اعراب یهودی بخشی از تاریخ ما، چه در مصر و چه در عربستان، هستند».
یوسف المطیری، استاد تاریخ معاصر در دانشگاه کویت به شبکه الجزیره گفته است «ما باید میان صهیونیسم با یهودیت تفاوت قائل شویم؛ اسرائیل و کسانی که در آن زندگی می‌کنند، صهیونیست هستند اما ما با یهودیت مشکلی نداریم»؛ جنبش فلسطینی حماس نیز این سریال را «محکوم» کرده است.
در سوریه و لبنان نیز با وجود توان مالی اندک و مشکلات پرشمار از جمله ناشی از جنگ و کرونا، در روزهای گذشته مجوزهایی برای تکمیل سریال‌های ویژه ماه رمضان صادر شد تا سریال‌ها اکران شوند.
«وطن‌فلیکس» شبکه عربی اینترنتی نیز جدولی از فیلم‌ها و سریال‌های جدید را برای بینندگانش در ماه رمضان در دوران کرونا تهیه کرده است.
در یک دهه اخیر سریال‌های ترکیه و به ویژه سریال‌های مخصوص ماه رمضان ترکیه‌ای بیشترین محبوبیت را در دنیای عرب و اسلامی داشته است.
تلویزیون دولتی پاکستان امسال سریال ترکیه‌ای «ارطغرل غازی» را برای پربیننده‌ترین ساعات بعد از افطار برگزیده است.
عِمران خان، نخست‌وزیر پاکستان، گفته است که این سریال بخشی از فرهنگ و تاریخ مسلمانان است و ارزش‌های حقیقی زندگی پیروان اسلام را به تصویر کشیده است.
عمران خان، جمعه گذشته پس از پخش قسمت نخست سریال، گفت که به باور او «هالیوود و بالیوود تا حال فرهنگ درجه سه را ترویج می‌کرد اما ارزش‌های والای زندگی و فرهنگ اسلامی در این سریال ترکیه‌ای عینیت یافته است.»
سریال‌های ساخت ترکیه نه تنها اعراب اسرائیل بلکه یهودیان این کشور را نیز در سال‌های گذشته جذب کرده است.
ایران نیز از طریق شبکه فیلم خود درصدد جذب مخاطب در ماه رمضان در کشورهای عربی بوده است.
