اعلام محتوای گام سومکاهش تعهدات برجامی ایران در ارتباط با «تحقیق و توسعه»، مندرج در توافق ۱۵ ژوئیه سال ۲۰۱۵ می‌تواند «زمان فرار اتمی ایران» و ظرفیت ساخت بمب را که پیشتر ۱۲ ماه پیش‌بینی شده بود به حدود چهار ماه کاهش دهد؛ تحولی که به نوبه خود توازن قدرت کنونی در منطقه را تحت تأثیر قرار داده و واکنش‌های گسترده‌ای را موجب می‌شود.
اگرچه دو گام پیشین به منظور کاهش تعهدات اتمی ظاهراً بلند نبود، اما تلفیق آن دو با گام سوم و لغو محدودیت‌های تولید و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته (آی‌آر ۶ و آی‌آر ۸) در عمل می‌تواند گامی بلند دیده شود.
در توافق اتمی موسوم به برجام، که زمان دولت اوباما طراحی و به امضای اعضای گروه موسوم به ۵+۱ رسید، پیش‌بینی شده که ایران مجاز به استفاده همزمان از حداکثر ۵۰۶۰ دستگاه سانترفیوژ نوع «آی‌آر ۱» و ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت پایین (۳.۵ درصد) است.
بر اساس محاسبات مندرج در سندی که خبرگزاری آسوشیتدپرس حدود چهار سال پیش انتشار داد، در صورت جایگزینی سانتریفیوژهای قدیمی با نوع سریع‌تر «آی‌آر ۲»، زمان فرار اتمی ایران (ظرفیت ساخت بمب) می‌تواند به هفت ماه کاهش پیدا کند.
دولت ترامپ متعاقب اعلام خروج آمریکا از توافق اتمی که آن را بدترین توافق اتمی خوانده، به عنوان بخشی از تحریم‌های علیه ایران، ضمن اعلام ممنوعیت برای خرید و نگهداری آب سنگین تولیدی اراک، دریافت اورانیوم غنی‌شده ایران را نیز ممنوع کرد و دولت روحانی در اقدامی متقابل و در اولین گام در جهت کاهش تعهدات خود در قبال توافق اتمی، پایبندی به سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده را برداشت.
زمان فرار اتمی در برجام در فاصله سال‌های هشتم تا یازدهم که ایران مجاز به استفاده از تعداد بیشتری سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی اورانیوم خواهد شد (حداکثر ۲۰۰ دستگاه نوع آی‌آر ۲) یک سال پیش‌بینی شده و از سال یازدهم تا سیزدهم این زمان می‌تواند حتی به هفت ماه تقلیل پیدا کند.
در صورت استفاده از سانتریفیوژهای نوع « آی‌آر ۶» و « آی‌آر ۸» که دولت روحانی مدعی است بازده آنها (غنی‌سازی اورانیوم) ۲۰ برابر ظرفیت غنی‌سازی سانتریفیوژهای « آی‌آر ۱» در بازه زمانی مشابه است، طول زمان فرار اتمی ایران می‌تواند حتی به چهار ماه کاهش پیدا کند، به این شرط که دست کم هزار تا هزار و ۲۰۰ کیلوگرم گاز هگزا فلوراید (UF6) و یا به همین میزان اورانیوم غنی‌شده با غلظت کم در اختیار داشته باشد.
ایران از سال ۲۰۱۵ تا سال گذشته بیش از ۴۰۰ تن «کیک زرد» خریداری و در چهار مرحله به کشور وارد کرده و کارخانه یو سی اف اصفهان قادر است در کمتر از ۴ ماه با تبدیل پودر اورانیوم خام میزان کافی گاز هگزا فلوراید (UF6) برای ساختن بیش از یک بمب تولید کند.
دو گام نخست ایران در جهت کاهش تعهدات اتمی به صورت مجزا محتاطانه تلقی شد و به این دلیل نه در گزارش فصلی آژانس پیرامون ادامه پایبندی ایران به تعهدات برجام انعکاس فوق‌العاده یافت و نه «مکانیسم ماشه» را برای گزارش پرونده تخلف از مفاد توافق اتمی، به شورای امنیت فعال ساخت.
«گام سوم» کاهش تعهدات، با وجود محتاطانه دیده شدن در ظاهر، آن طور که روحانی نیز هنگام اعلام برداشتن آن به درستی ولی بدون توضیح بیشتر و ذکر جزئیات مورد تأکید قرار داد، می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های موجود گامی بسیار بزرگ تلقی شود: تحولی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را وادار به تغییر برنامه سفر به هند و دیدار پیش‌بینی نشده از لندن و مذاکره با وزیر دفاع آمریکا و نخست‌وزیر بریتانیا ساخت.
چنانچه دو گام قبلی دولت روحانی برای کاهش تعهدات اتمی دارای مصرف داخلی بود و به منظور قوی دیده شدن برداشته شد، گام سوم ضمن تهدید مستقیم کشورهای منطقه و اروپا، سمت و سوی مصرف داخلی را از افکار عمومی، به بخشی از حاکمیت که موافق اعلام خروج ایران از برجام است معطوف ساخته و به این دلیل می‌تواند اقدامی با اهمیت و حساس تلقی شود.
