پرهیز هرمان ناکارتس معاون دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از زبان دیپلماتیک در اعلام صریح شکست مذاکرات دو روزه با نمایندگان دولتی ایران در فرودگاه وین، هنگام بازگشت از ماموریت اخیر در تهران، نشانه نارضایتی عمیق آژانس از تلاش‌های بی‌نتیجه در جهت رفع ابهام پیرامون فعالیت‌های مشکوک اتمی جمهوری اسلامی است.
شکست مذاکرات با آژانس در تهران، باوجود اعلام تاریخ انجام گفت‌وگوهای بعدی، می‌تواند مذاکرات با اهمیت اتمی با گروه ۱+۵ را که برای روزهای آینده پیش‌بینی شده بود در خطر جدی قرار دهد.
باوجود تفاوت سرشت مذاکرات فنی با آژانس و مذاکرات سیاسی جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵، به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها با آژانس می‌توانست بخت موفقیت مذاکرات با اعضاء ثابت شورای امنیت (به علاوه آلمان) را افزایش داده و در نتیجه، حتی بدون کسب امتیاز خاص، بحران اقتصادی جاری ایران را تا حدودی تخفیف دهد.
بحران خفته
طی یک سال گذشته و از زمان اجرایی شدن تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا علیه ایران، ریال در حدود ۷۰ درصد از ارزش برابری خود را از دست داده‌است. در واکنش به این کاهش ارزش، قیمت‌های کالا و خدمات در داخل بشدت افزایش یافته‌است.
در صورتی که مذاکرات دو روزه با آژانس در تهران به نتیجه می‌رسید، طی واکنشی مشابه با آنچه پس از مذاکرات اتمی سال گذشته در استانبول دیده شد، بازار تهران نسبت به احتمال عادی شدن مناسبات سیاسی ایران با جامعه جهانی و متعادل شدن تجارت خارجی کشور عکس العمل مثبت نشان می‌داد، و همراه با قدرت گرفتن تدریجی ریال، فشارهای تورمی نیز تا حدودی کاهش می‌یافت.
پس از شکست مذاکرات اخیر با آژانس شاید ضرورت انجام مذاکرات بعدی با گروه ۱+۵ نیز به دلیل افزایش تردید نسبت به میزان آمادگی تهران برای دست یافتن به توافق با جامعه جهانی به نوبه خود با شک و تردید همراه شده و برگزاری آن به زمان دیگری موکول شود. مفهوم ساده تعلیق مذاکرات حتی بدون مبادرت به جنگ، فرسایش تدریجی اقتصاد ملی ایران است.
تاثیر بر مناسبات خارجی
تعلیق نامحدود مذاکرات هسته‌ای همچنین می‌تواند مناسبات خارجی ایران را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. بی شک مناسبات نسبتا سرد ایران با کشور روسیه که هفته گذشته از زبان سرگئی ریابوکف معاون وزیر خارجه خود خواستار تسریع ازسرگیری مذاکرات با گروه ۱+۵ شده بود، بعد از اعلام شکست مذاکرات اخیر گرم‌تر از پیش نخواهد شد.
دولت اوباما که همچنان علاقه‌مند به یافتن یک چاره غیر نظامی برای پایان دادن به بن‌بست هسته‌ای ایران است، تحت تاثیر دولت‌های محلی (اسرائیل و عربستان سعودی) و همچنین فشارهای داخلی از جناح راست و در درون کنگره، فضای کمتری برای نرمش در برابر تهران خواهد یافت.
از این لحاظ می‌توان انتظار داشت که طی هفته‌های آینده سردی مناسبات خارجی تهران حتی در ارتباط با مسکو و پکن نیز تحت تاثیر تحول اخیر قرار بگیرد.
مصالح سیاسی نظام
بی‌شک تهران قادر بود با دادن یک امتیاز نه چندان تاثیرگذار به آژانس و دعوت از بازرسان آن برای بازدید از پارچین، گامی مثبت در جهت نزدیکی با جامعه جهانی بردارد.
در عین حال پیش از برگزاری مذاکرات با گروه ۱+۵ شاید در نگاه پاره‌ای از طراحان سیاسی جمهوری اسلامی، دادن یک امتیاز به آژانس بدون گرفتن کارمزد متناسب می‌توانست به نشانه علاقه‌مندی اضطراری جمهوری اسلامی برای انجام معامله با جامعه جهانی و در نتیجه ضعف تهران تعبیر شود.
در این مقطع، شاید جمهوری اسلامی نگران آن است که انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر جامعه جهانی در داخل به نشانه ضعف رژیم تفسیر شده و در نتیجه نارضایتی‌های خفته داخلی را فعال سازد.
در انتخاب یکی از دو گزینه «سازش محدود با غرب»، و یا ادامه «اصرار بر معامله پایاپای و تحمل هزینه‌های آن»، شاید حاکمیت ایران مصالح سیاسی خود را در نمایش قدرت در برابر خواسته‌های خارجی و تحمل تبعات نارضایتی مهار شده مردم در داخل می‌بیند.
عامل دیگری که ممکن است خودداری جمهوری اسلامی را نسبت به صدور اجازه بازدید از پارچین توجیه کند، انجام آزمایش‌هایی در این مرکز نظامی است که فاش شدن رسمی آن می‌تواند در خدمت توجیه حمله نظامی خارجی قرار بگیرد.
اظهارات علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی طی جلسه دیدار کارشناسان اتمی ایران با وی که در ساعات پایانی حضور نمایندگان آژانس در تهران برگزار شد، مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی ساختن بمب هسته‌ای را گناه می‌داند به نوبه خود نشانه‌ای است از اهمیت یافتن بیشتر موضوع، به‌ویژه پس از اعلام شکست مذاکرات تهران.
در رابطه با اظهارات تکراری رهبر جمهوری اسلامی این پرسش معتبر است که در صورت جدی بودن ادعای حاکمیت مبنی بر بی‌علاقگی به ساخت و یا در اختیار گرفتن ظرفیت تولید بمب، بجای اصرار بر فتوای مذهبی، چرا در مجلس اسلامی به آن شکل قانونی و حقوقی داده نمی‌شود؟
شکست مذاکرات با آژانس در تهران، باوجود اعلام تاریخ انجام گفت‌وگوهای بعدی، می‌تواند مذاکرات با اهمیت اتمی با گروه ۱+۵ را که برای روزهای آینده پیش‌بینی شده بود در خطر جدی قرار دهد.
باوجود تفاوت سرشت مذاکرات فنی با آژانس و مذاکرات سیاسی جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵، به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها با آژانس می‌توانست بخت موفقیت مذاکرات با اعضاء ثابت شورای امنیت (به علاوه آلمان) را افزایش داده و در نتیجه، حتی بدون کسب امتیاز خاص، بحران اقتصادی جاری ایران را تا حدودی تخفیف دهد.
بحران خفته
طی یک سال گذشته و از زمان اجرایی شدن تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا علیه ایران، ریال در حدود ۷۰ درصد از ارزش برابری خود را از دست داده‌است. در واکنش به این کاهش ارزش، قیمت‌های کالا و خدمات در داخل بشدت افزایش یافته‌است.
در صورتی که مذاکرات دو روزه با آژانس در تهران به نتیجه می‌رسید، طی واکنشی مشابه با آنچه پس از مذاکرات اتمی سال گذشته در استانبول دیده شد، بازار تهران نسبت به احتمال عادی شدن مناسبات سیاسی ایران با جامعه جهانی و متعادل شدن تجارت خارجی کشور عکس العمل مثبت نشان می‌داد، و همراه با قدرت گرفتن تدریجی ریال، فشارهای تورمی نیز تا حدودی کاهش می‌یافت.
پس از شکست مذاکرات اخیر با آژانس شاید ضرورت انجام مذاکرات بعدی با گروه ۱+۵ نیز به دلیل افزایش تردید نسبت به میزان آمادگی تهران برای دست یافتن به توافق با جامعه جهانی به نوبه خود با شک و تردید همراه شده و برگزاری آن به زمان دیگری موکول شود. مفهوم ساده تعلیق مذاکرات حتی بدون مبادرت به جنگ، فرسایش تدریجی اقتصاد ملی ایران است.
تاثیر بر مناسبات خارجی
تعلیق نامحدود مذاکرات هسته‌ای همچنین می‌تواند مناسبات خارجی ایران را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. بی شک مناسبات نسبتا سرد ایران با کشور روسیه که هفته گذشته از زبان سرگئی ریابوکف معاون وزیر خارجه خود خواستار تسریع ازسرگیری مذاکرات با گروه ۱+۵ شده بود، بعد از اعلام شکست مذاکرات اخیر گرم‌تر از پیش نخواهد شد.
دولت اوباما که همچنان علاقه‌مند به یافتن یک چاره غیر نظامی برای پایان دادن به بن‌بست هسته‌ای ایران است، تحت تاثیر دولت‌های محلی (اسرائیل و عربستان سعودی) و همچنین فشارهای داخلی از جناح راست و در درون کنگره، فضای کمتری برای نرمش در برابر تهران خواهد یافت.
از این لحاظ می‌توان انتظار داشت که طی هفته‌های آینده سردی مناسبات خارجی تهران حتی در ارتباط با مسکو و پکن نیز تحت تاثیر تحول اخیر قرار بگیرد.
مصالح سیاسی نظام
بی‌شک تهران قادر بود با دادن یک امتیاز نه چندان تاثیرگذار به آژانس و دعوت از بازرسان آن برای بازدید از پارچین، گامی مثبت در جهت نزدیکی با جامعه جهانی بردارد.
در عین حال پیش از برگزاری مذاکرات با گروه ۱+۵ شاید در نگاه پاره‌ای از طراحان سیاسی جمهوری اسلامی، دادن یک امتیاز به آژانس بدون گرفتن کارمزد متناسب می‌توانست به نشانه علاقه‌مندی اضطراری جمهوری اسلامی برای انجام معامله با جامعه جهانی و در نتیجه ضعف تهران تعبیر شود.
در این مقطع، شاید جمهوری اسلامی نگران آن است که انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر جامعه جهانی در داخل به نشانه ضعف رژیم تفسیر شده و در نتیجه نارضایتی‌های خفته داخلی را فعال سازد.
در انتخاب یکی از دو گزینه «سازش محدود با غرب»، و یا ادامه «اصرار بر معامله پایاپای و تحمل هزینه‌های آن»، شاید حاکمیت ایران مصالح سیاسی خود را در نمایش قدرت در برابر خواسته‌های خارجی و تحمل تبعات نارضایتی مهار شده مردم در داخل می‌بیند.
عامل دیگری که ممکن است خودداری جمهوری اسلامی را نسبت به صدور اجازه بازدید از پارچین توجیه کند، انجام آزمایش‌هایی در این مرکز نظامی است که فاش شدن رسمی آن می‌تواند در خدمت توجیه حمله نظامی خارجی قرار بگیرد.
اظهارات علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی طی جلسه دیدار کارشناسان اتمی ایران با وی که در ساعات پایانی حضور نمایندگان آژانس در تهران برگزار شد، مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی ساختن بمب هسته‌ای را گناه می‌داند به نوبه خود نشانه‌ای است از اهمیت یافتن بیشتر موضوع، به‌ویژه پس از اعلام شکست مذاکرات تهران.
در رابطه با اظهارات تکراری رهبر جمهوری اسلامی این پرسش معتبر است که در صورت جدی بودن ادعای حاکمیت مبنی بر بی‌علاقگی به ساخت و یا در اختیار گرفتن ظرفیت تولید بمب، بجای اصرار بر فتوای مذهبی، چرا در مجلس اسلامی به آن شکل قانونی و حقوقی داده نمی‌شود؟
