صدام حسين، رييس جمهوری سابق عراق در حالی سحرگاه امروز به دار آويخته شد که تنها به يک جرم او يعنی کشتار شيعيان روستای دوجيل در سال ۱۹۸۲ در دادگاه رسيدگی شده بود.
بسياری از تحليلگران معتقدند مقامات عراقی پرونده کشتار شيعيان در روستای دوجيل را فرصتی مناسب برای محاکمه سريع صدام حسين می دانند که راه گريزی برای صدام حسين باقی نگذاشت.
با این حال حکم اعدام و اجرای این حکم با مخالفت جمعی از فعالان حقوق بشر، سیاستمداران غربی و صاحب نظران منطقه رو به رو شد. عادل دوریش*، یکی از تحلیلگران باسابقه بریتانیایی از جمله کسانی است که مخالفت خود را با این حکم، در مصاحبه با رادیو فردا بیان داشت.
وی در مصاحبه با رادیو فردا می گويد مجموعه ای از عوامل موجب رسيدگی به پرونده دوجيل قبل از هر اتهامی شد و می افزايد: «من نگرانی خاصی در اين باره ندارم، اما در حقيقت اين مساله يکی از سوالاتی است که افرادی مثل من و کارشناسان و تحليلگران می پرسند.»
عادل درويش در پاسخ به این سوال که چرا رسيدگی به پرونده دجيل در صدر اتهامات صدام حسين قرار گرفت؟ می گويد: «شايد به خاطر پيدا کردن اسناد و مدارک و شواهد حادثه کشتار دجيل ساده بوده يا شايد به خاطر اينکه بخش اصلی دولت عراق را شيعيان تشکيل می دهند و شايد بخاطر اينکه دستگاه قضايی می خواست پس از اين همه سال که شيعيان در عراق مورد ظلم قرار گرفته اند، از آنها حمايت کند. پاسخ اين سوال ترکيبی از اين عوامل است.»
از عادل درويش، تحليلگر مسايل خاورميانه می پرسم آيا حکم اعدام صدام حسين عادلانه بود؟ او می گويد:« من اصلا با اين حکم موافق نبودم و فکر می کنم حکم اعدام صدام حسين نوعی انتقام گيری بود. انتقام گيری بود نه عدالت.»
او سپس دادگاه صدام حسين را با دادگاه های ديگر مقايسه می کند و می گويد: «اگر اين دادگاه را با دادگاه های زمان صدام حسين مقايسه کنيد، مطمئنا خيلی بهتر از آن دادگاه ها بود. اگر اين دادگاه را با دادگاه های ديگر منطقه مقايسه کنيد، خيلی غير عادی نبود. اما اگر دادگاه صدام حسين را با دادگاه های بريتانيا و کشورهای ديگر اروپايی مقايسه کنيد، استاندارد نبود و خيلی از نکاتی را که يک دادگاه بايد داشته باشد، نداشت. زيرا مهم ترين مساله در يک دادگاه قاضی عادل و هيات منصفه است.»
عادل درويش، می گويد دادگاه صدام حسين با الفاقات زياد و غير طبيعی همراه بود و می افزايد: «در طول برگزاری دادگاه اتفاقات زيادی افتاد. مثلا قاضی دادگاه عوض شد، وکلای مدافع کشته يا ربوده شدند و شاهدان حادثه از اينکه در مقابل دادگاه حاضر شوند، می ترسيدند و اين مسايل فقط در عراق اتفاق می افتد.»
برخی تحليلگران معتقدند اعدام صدام حسين احتمالا موجب بروز خشونت های بيشتر قومی و مذهبی در عراق خواهد شد.
این روزنامه نگار می گويد صدام نقش عمده ای در درگيری های قومی و مذهبی عراق نداشته است و می افزايد: «مردم معتقدند صدام در درگيری های عراق نقش داشته است اما من فکر می کنم صدام در درگيری های قومی و قبيله ای عراق نقش عمده ای نداشته است. عاملان اين درگيری ها، ترکيبی از تروريست های گروه القاعده، برخی از عناصر جنايت کار، برخی گروه های محلی و تعداد کمی از مردم هستند که با رژيم کنونی عراق موافق نيستند.»
عادل درويش، به مدت ده ساعت در سال ۱۹۷۲ با صدام حسين ملاقات کرد. او نويسنده کتاب تاريخچه مخفی جنگ صدام در سال ۱۹۹۰ است.
*عادل درویش، نویسنده، روزنامه نگار و تحلیلگر بریتانیایی سال ها با نشریاتی چون ایندپندنت، دیلی تلگراف و تایمز همکاری مستمر داشته است. وی همچنین مقالات بسیاری در واشینگتن پست، دیلی اکسپرس و اکونومیست منتشر کرده است. آقای درویش هم اکنون سردبیر نشریه سیاسی خاورمیانه است.
