لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ تهران ۲۱:۵۹

دیدار امنیتی وزیر خارجه آمریکا از قفقاز


کلینتون در ایروان، ارمنستان
کلینتون در ایروان، ارمنستان
سفر سه روزه هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، به منطقه قفقاز، در ادامه دیدار وی از اوکرائین و لهستان، با هدف تحکیم روابط واشینگتن با باکو، ایروان و تفلیس صورت می گیرد. ادامه شرایط جنگ بین آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه مورد اختلاف قره باغ کوهستانی و همچنین تداوم تنش در مناسبات گرجستان با روسیه بر سر منطقه اوستیای جنوبی، مسائل امنیت منطقه را در مرکز مذاکرات وزیر خارجه آمریکا با رهبران سه کشور منطقه قفقاز قرار داده است.

از زمان به روی کار آمدن دولت اوباما، رهبران آذربایجان و بخصوص گرجستان نسبت به طبیعت و میزان اهمیت مناسبات خود با واشینگتن دچار تردید شده بودند. ادامه این تردید ها طی یک سال گذشته به سردی در مناسبات آنها با آمریکا و طرح گلایه های آشکار در این زمینه انجامیده بود. توسعه مناسبات واشینگتن با مسکو که باراک اوباما آن را «شروع دوباره» نامیده است، و به دنبال آن نزدیکی روزافزون سیاسی بین دو کشور، بر میزان این تردیدها تدریجا افزود.

کلینتون طی دیدار با رهبران سه کشور میزبان خود تلاش خواهد کرد عدم تغییر در خط مشی و تعهدات واشینگتن در قبال هر یک از سه کشور را یاد آور شده و ادامه مناسبات استراتژیکی با آنها را جدا از روابط دوستانه با روسیه، مورد تاکید قرار دهد.

در خواست پشتیبانی آذربایجان

آذربایجان در آرایش امنیت منطقه ای آمریکا دارای اهمیت فراوانی است. علاوه بر دارا بودن ذخایر قابل ملاحظه نفت و گاز و ادامه ایفای نقش با اهمیت در تنوع منابع و تامین امنیت انرژی اروپا و کشور های عضو ناتو، آذربایجان در ادامه جنگ آمریکا در افغانستان نیز نقش حیاتی بر عهده دارد.

تنها در طول دو سال گذشته و از راه انجام ده ها هزار پرواز نظامی، آذربایجان مسیر اعزام یکصد هزار سرباز آمریکایی و تجهیزات آنها به افغانستان بوده است. سفر ماه قبل رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، به باکو که طی آن پیام شخصی اوباما به الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تسلیم شد، یکی از نشانه های اهمیت فوق العاده آذربایجان در معادلات امنیتی آمریکا در منطقه است.

آمریکا طی طرح ویژه ای در صدد تقویت نیروهای نظامی آذربایجان و تجهیز آنها با سلاح های تازه است و در اجرای طرح یاد شده بخصوص آموزش و شکل دادن به نیروی دریایی آن کشور در آب های خزر را هدف قرار داده است.

با این وجود آذربایجان خواستار کمک های بیشتر آمریکا در جهت یافتن راه حل مناسب برای حل مسئله قره باغ کوهستانی است. این نکته را الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در حضور کلینتون و خطاب به نمایندگان رسانه ها مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد که موضوع قره باغ «برای ما یک مشکل بزرگ و برای امنیت منطقه یک خطر عمده است». او همچنین خواستار یافتن «راه حل مناسب براساس قوانین بین المللی» برای حل بحران قره باغ شد.

دیدار از ایراوان

با وجود مناسبات نزدیک ارمنستان با روسیه و رقابت آمریکا با روسیه بر سر تحکیم و توسعه نفوذ در قفقاز، مناسبات آمریکا با ارمنستان با مشکلات کمتری نسبت به روابط دولت اوباما با دو کشور دیگر منطقه قفقاز روبه‌رو است.

آمریکا از تلاش های ترکیه برای عادی ساختن مناسبات با ارمنستان و گشودن مرزهای دو کشور حمایت می کند. این سیاست یکی از موارد نارضایتی آذربایجان از آمریکا است. آمریکا در کنار روسیه و فرانسه رئیس مشترک کمیسیون ویژه امنیت و همکاری اروپا برای استقرار صلح در قره باغ است که از آن بعنوان «گروه مینسک» یاد می شود.

تشدید بحران قره باغ در ماه گذشته که طی آن چهار سرباز ارمنی و دو سرباز آذری به قتل رسیدند نشان داد که منازعه در قره باغ در هر زمانی می تواند حالت انفجاری بخود بگیرد. این نکته را کلینتون طی دیدار با سرژ سرکیسیان، رئیس جمهور ارمنستان، مورد تاکید قرار داده و خواستار انعطاف پذیری بیشتر ایروان در موضوع قره باغ خواهد شد. بدلیل حضور لابی قدرتمند ارامنه ساکن آمریکا، ارمنستان از حمایت گرم رهبران کنگره آمریکا در هر دو مجلس نمایندگان و سنا برخوردار است.

دلگرمی به گرجستان

رهبران گرجستان از زمان به روی کار آمدن اوباما نسبت به ادامه تعهدات آمریکا نسبت به کشور خود دچار تردید های جدی شده اند. خودداری اوباما از دیدار با میخئیل ساکاشویلی، رئیس جمهوری گرجستان، طی کنفرانس اتمی واشینگتن در ماه آوریل بر میزان این تردید ها افزود. کلینتون طی دیدار از تفلیس بر ادامه حمایت آمریکا از یکپارچکی گرجستان و حقوق آن کشور در منطقه جدایی طلب ابخازیا و اوستیای جنوبی تاکید خواهد کرد.

کلینتون در گرجستان ضمن یادآوری تغییر شیوه برخورد با ابعاد گوناگون مناسبات دو جانبه آمریکا با گرجستان، یاد آور خواهد شد که خطوط اصلی سیاست خارجی آمریکا در این زمینه تغییری نکرده و واشینگتن همچنان متعهد به پذیرفتن تدریجی گرجستان در پیمان ناتو و ارائه آموزش به نیروهای نظامی و فروش جنگ افزار به آن کشور است.

آمریکا از شرایط موجود دمکراسی در گرجستان چندان راضی نیست. برگزاری انتخابات محلی در آن کشور را نیز کاملا مطابق با الگو های انتخابات آزاد نمی بیند. پرداختن به توسعه مبانی دمکراسی در گرجستان، از نکات مورد توجه آمریکا است و احزاب سیاسی خارج از دولت نیز بر این بخش از مناسبات آمریکا با کشور خود تاکید می ورزند.

توجه نزدیک ایران و روسیه

دیدار هیلاری کلینتون از قفقاز در مقام وزیر خارجه آمریکا اولین سفر او به منطقه بشمار می رود. با این جود دیدار وی از سه کشور قفقاز، دیدارهای کاری و فراتر از حدود دیدار های تشریفاتی است. به همین دلیل دو کشور همسایه روسیه و ایران که در منطقه قفقاز دارای منافع گسترده و با هریک از سه کشور مورد بازدید کلینتون دارای مناسبات خاص هستند، دیدار کلینتون و نتایج آنرا از نزدیک تعقیب می کنند.

مذاکرات کلینتون در آذربایجان برای ایران و دیدار وی از گرجستان برای روسیه به نسبت از حساسیت بیشتری برخوردار است.

روسیه به شدت مخالف فروش جنگ افزار های پیشرفته آمریکایی به گرجستان و پذیرفته شدن آن کشور در پیمان نظامی ناتو است.

ایران نگران تمرکز نیروهای آمریکایی حافظ صلح در خاک آذربایجان است و این اقدام را تحریک آمیز و علیه امنیت ملی خود تلقی می کند. ایران تجهیز نیروی دریایی جمهوری آذربایجان توسط آمریکا در آب های خزر به بهانه ایجاد گارد های ساحلی را نیز اقدامی در جهت حضور ناتو در آب های خزر و مخالف منافع ملی خود می بیند. در صورت اتخاذ تصمیم به استفاده از نیروی نظامی علیه ایران، جمهوری آذربایجان یکی از مراکز اصلی مورد استفاده نیروهای خارجی مهاجم خواهد بود.
XS
SM
MD
LG