عباس عراقچی٬ معاون وزیر امور خارجه ایران، می‌گوید که جمهوری اسلامی با آنکه شاهد «جدیت» اروپایی‌ها برای حفظ برجام است٬ اما نسبت به «توانایی» آنها در این زمینه٬ «تردید» دارد.
آقای عراقچی این اظهارات را یکشنبه شب ششم خرداد در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم تلویزیون ایران بیان کرده است.
وی هشدار داده که «ممکن است در پایان گفت‌وگو با اروپا اگر به نتیجه‌ای نرسیم از برجام خارج شویم».
معاون وزیر خارجه ایران خطاب به کشورهای اروپایی علاقمند به حفظ برجام٬ همچون فرانسه٬ بریتانیا و آلمان نیز گفته که «باید برجام را همین‌طور که هست اجرا کنند. {ما} فراتر از تعهدات برجامی خود یک قدم برنخواهیم داشت».
اظهارات وی پس از آن بیان می‌شود که کشورهای اروپایی خواستار حفظ برجام٬ ضمن مخالفت با خروج آمریکا از این توافق و سیاست‌های اقتصادی سخت‌گیرانه واشینگتن در قبال ایران٬ در انتقاد از برنامه موشکی و آنچه «اقدامات بی‌ثبات‌کننده» ایران در منطقه خاورمیانه نامیده می‌شود٬ با ایالات متحده همراه شده‌اند.
معاون وزیر خارجه ایران در واکنش به این همراهی اروپا با آمریکا گفته که «نه راجع به موشک و نه منطقه و نه آینده برجام وارد هیچ مذاکره و گفت‌وگویی نخواهیم شد».
وی با بیان اینکه به دنبال خروج آمریکا از برجام٬ «اروپایی‌ها از ما خواستند فرصتی به آنها بدهیم که تلاش‌شان را انجام دهند که بلکه بتوانند منافع ایران را تامین کنند»٬ افزوده که این فرصت به اروپا داده شده و ایران در حال حاضر در این زمینه در حال مذاکره با کشورهای اروپایی است.
عراقچی اضافه کرده که اروپایی‌ها باید «نحوه تامین خواسته‌های ایران را تعریف کنند» و «یک بسته اقتصادی به ایران ارائه دهند که راه‌حل‌های عملی برای تأمین منافع ایران بدهند».
وی مشکلات اروپا در این زمینه را به دو بخش «سیاسی» و «فنی» تقسیم کرده و گفته که در بخش سیاسی٬ فاصله اروپا از آمریکا به عنوان شریک راهبردی خود و نزدیکی به چین و روسیه و ایران٬ «کار را برای آنها سخت کرده است».
روابط اقتصادی نزدیک این دو قاره با یکدیگر و «استقلال» شرکتهای خصوصی از دیگر هم به گفته عراقچی از دیگر «چالش‌های» اروپا است و ایران باید ببیند اروپا می‌تواند این «چالش‌ها را حل و فصل» کند یا خیر.
معاون وزیر خارجه ایران همچنین با اشاره به غالب بودن سیستم دلار در عرصه تجاری٬ اضافه کرده که «ما جدیت اروپایی‌ها را برای حفظ برجام شاهدیم، ولی درباره توانایی آنها تردید داریم».
وی با اشاره به شروط رهبر جمهوری اسلامی برای باقی‌ماندن ایران در برجام هم گفته که «اروپایی‌ها باید اقدامی در شورای امنیت انجام دهند و این یکی از شروط رهبری است. آمریکا عضو شورای امنیت است و اینکه اروپایی‌ها به شورای امنیت مراجعه کرده و حرکتی انجام دهند از نظر ما شرطی است که باید انجام شود».
اشاره وی به شروط آیت‌الله علی خامنه‌ای برای اروپایی‌ها به منظور حفظ برجام است که عبارتند از: «صدور قطعنامه علیه آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل»، «مطرح نشدن برنامه موشکی و اقدامات منطقه‌ای ایران در مذاکرات»، «تضمین تجارت با ایران از سوی بانک‌های اروپایی»، «تضمین فروش کامل نفت ایران»، «جبران بدعهدی گذشته» و «مقابله با تحریم‌های آمریکا».
خروج ایران از برجام
عراقچی در ادامه گفت‌گوی ویژه تلویزیونی همچنین هشدار داده که «ممکن است در پایان گفت‌وگو با اروپا اگر به نتیجه‌ای نرسیم از برجام خارج شویم... اگر از برجام خارج شویم همه چیز به قبل برمی‌گردد و تمام محدودیت‌های هسته‌ای به حالت قبل بر می‌گردد و اروپا تحریم‌های یک‌جانبه خود را بر می‌گرداند و تحریم‌های شورای امنیت هم بر می‌گردد».
«برخی» به دلیل مشکل بعضی شرکتهای خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران٬ «خوشحالند و با خوشحالی اعلام می‌کنند که فلان شرکت از ایران رفته و تصور می‌کنند که اگر یک شرکتی برود، دوباره نوبت به آنها خواهد رسید».حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران
به گفته وی٬ «سقف» تهران در مذاکره با اروپا «همان چند هفته‌ای است که رئیس‌جمهوری اعلام کرد و اگر بحث تمدید باشد تصمیم سطوح عالی نظام است».
معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران پیشتر نیز در جمع خبرنگاران گفته بود که «اگر احساس کنیم که مذاکرات به سمت فرسایشی شدن می‌رود یا وقت تلف کردن است، طبیعتا ادامه نخواهیم داد».
روز شنبه نیز محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران گفته بود که هنوز چگونگی اجرای پیشنهادهای اروپا برای ماندن تهران در برجام به طور دقیق مشخص نیست.
وی که پیشتر حمایت «سیاسی» اروپا از برجام را ناکافی دانسته و خواستار اقدام «عملی» در این زمینه شده بود٬ در یک جلسه غیرعلنی در مجلس شورای اسلامی٬ توافقنامه برجام را به «بیمار در حال مرگی» تشبیه کرده بود که «در آی‌سی‌یو و شرایط بسیار سختی قرار دارد».
درخواست‌های ایران از اروپا در حالی مطرح می‌شود که مقام‌های عالی‌رتبه اروپایی در هفته‌های اخیر نسبت به تامین منافع و امنیت شرکتهای خود مقابل تحریم‌های آمریکا هشدار داده‌اند و به صراحت گفته‌اند که نمی‌توان این شرکت‌ها را وادار به ادامه رابطه اقتصادی با ایران کرد.
این در حالی است که حسن روحانی٬ رئیس‌جمهوری ایران، روز یکشنبه در دیدار با جمعی از فعالان اقتصادی و استادان حوزه اقتصاد گفت که بخش خصوصی فعال در ایران٬ «حربه تحریم» آمریکا را خنثی می‌کند٬ چرا که «فشار به بخش خصوصی کشورمان برای آنها سخت‌تر از به فشار به بخش دولتی».
وی همچنین از اینکه «برخی» به دلیل مشکل بعضی شرکتهای خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران٬ «خوشحالند و با خوشحالی اعلام می‌کنند که فلان شرکت از ایران رفته و تصور می‌کنند که اگر یک شرکتی برود، دوباره نوبت به آنها خواهد رسید»٬ انتقاد کرده است.
به گفته وی٬ این در حالی است که نباید «اجازه دهیم اشتباهات سال ۹۰ و ۹۱ در اقتصاد» کشور که به دلیل تحریم٬ «رانت و فساد» در کشور ایجاد شد٬ «تکرار» شود.
روحانی اضافه کرده که در آن دو سال٬ «به جای استفاده مناسب از فرصت‌ها٬ بخش‌ها و نهادهایی را وارد اقتصاد کردیم، به خیال اینکه می‌توانیم با کمک آنها مسائل اقتصاد را حل کنیم».
به نظر می‌رسد اشاره وی به ورود سپاه پاسداران به مقوله دور زدن تحریم‌ها و همکاری تاجرانی همچون بابک زنجانی با این مجموعه نظامی برای دور زدن تحریم‌ها بود که با روی کار آمدن دولت روحانی در سال ۹۲ وی از سوی قوه قضائیه بازداشت شد.
زنجانی به دلیل آنچه «کمک به دور زدن تحریم‌های ایران از طریق داشتن نقش کلیدی در تجارت نفت ایران و انتقال پول نفت به ایران» اعلام شد٬ در فهرست تحریم‌های این اتحادیه نیز قرار گرفت.
