در حالی که مذاکره‌کنندگان ایران و آمریکا، در سطوح عالی دیپلماتیک، گفت‌وگوهای هسته‌ای را در مونتروی سوییس ادامه می‌دهند که فرصت چندانی برای دستیابی به یک تفاهم سیاسی برای آنها باقی نمانده است. آخرین دور مذاکرات در ژنو، آنطور که مذاکره‌کنندگان گفته‌اند با پیشرفت همراه بوده است. اما اینکه آیا این پیشرفت تا روز ۳۱ مارس، ۱۰ فروردین، به تفاهم بر سر چارچوب توافق جامع بیانجامد یا خیر، مشخص نیست. از همین رو رادیو فردا با دارِیل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل سلاح در آمریکا گفت‌وگو کرده است.
آیا به نظر شما دستیابی به تفاهم سیاسی، خصوصا با توجه به فضای کنونی، تا پایان ماه مارس ممکن است؟
دارِیل کیمبال: به نظر من ایران و گروه پنج به علاوه یک می‌توانند تا پایان ماه مارس به چارچوب توافق جامع دست پیدا کنند. شانس دستیابی به این توافق بیش از ۵۰ -۵۰ است. در طول یک سال گذشته طرفین پیشرفت قابل توجهی در زمینه بسیاری از مسایل مهم برنامه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها داشته‌اند. اما در عین حال توافق جامع بسیار پیچیده است و شامل بسیاری مسایل فنی می‌شود و کار زیادی می‌برد، و هر دو طرف باید یک تصمیم نهایی درباره چند مسئله باقی مانده بگیرند.
ایران و پنج به علاوه یک، ضرب‌الاجل دیگری را در ماه نوامبر داشتند که نتوانستند به توافق برسند. به نظرتان چه مشکلی آن موقع پیش رویشان بود ، که حال موفق شدند بر روی آن به نتیجه برسند و پیشرفت به دست بیاید؟
دقیقا مشخص نیست که چالش‌های آن زمان چه بوده، اما به نظر می‌رسد که در آن زمان طرفین نتوانسته بودند بر یک فرمول برای محدود کردن توان غنی‌سازی اورانیوم در ایران در مدت توافق، به توافق برسند. در آن زمان همچنین درباره سرعت و چشم‌انداز رفع تحریم‌ها مشکل وجود داشت و همچنین مدت زمان برای توافق جامع نیز دیگر مانع بر شمرده شده بود. حال در هفته‌های اخیر درباره توان غنی‌سازی پیشرفت چشمگیری به دست آمده، هنوز درباره موضوع رفع تحریم‌ها، اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، و همچنان کار بر روی جوانب پیچیده فنی برای محدود کردن تحقیق و توسعه سانتریفوژهای پیشرفته در مدت زمان توافق ادامه دارد.
مذاکرات ایران با گروه پنج به علاوه یک، در حالی انجام می‌شود، که ایران گفت‌وگوهایی را نیز با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان دارد. روز دوشنبه، در آغاز نشست شورای حکام آژانس در وین، یوکیا آمانو ایران را ترغیب کرد که به پرسش‌های آژانس هر چه زود‌تر پاسخ دهد و گفت همکاری نکردن چاره کار نیست. به نظرتان، ایران منتظر نتیجه گفت‌وگو‌هایش با ۱+۵ برای ادامه همکاری با آژانس است؟
اول باید بگویم که تاسیسات هسته‌ای ایران تحت نظارت آژانس است و ایران در این زمینه در حال همکاری با آژانس است. آنچه آمانو می‌گوید اقدامات ایران در بیش از یک دههٔ گذشته است که می‌تواند جنبه نظامی هم داشته باشد. ایران و آژانس در نوامبر ۲۰۱۳ یک برنامه همکاری تدوین کردند که ایران به این پرسش‌ها پاسخ دهد، این همکاری‌ها پیشرفت‌های محدودی در طول یک سال گذشته داشت اما ایرانی‌ها درباره برخی مسایل کلیدی، پاسخ لازم را ارائه نداده‌اند. از همین رو آمانو در ماه‌های گذشته بار‌ها این درخواست آژانس را تکرار کرده است که می‌خواهد ایران همکاری بیشتر و سریع‌تری را درباره این مسایل داشته باشد.
اما مشخص است که ایران تا زمانیکه به یک توافق با شش کشور دست نیابد و چشم‌اندازی برای تعلیق و رفع تحریم‌ها نبیند، حاضر به اقدام در این زمینه نیست. اما این هم مشخص است که تا زمانیکه این تحقیقات کامل نشود، ایران شاهد رفع آن دسته از تحریم‌های سنگینی که خواستار رفع آن است، نخواهد بود. آژانس گفته است که ان تحقیقات ممکن است یک سال یا بیشتر به طول انجامد. در نتیجه این دو مذاکره مرتبطند، به موازات هم پیش می‌روند و حل شدن و اتمام این تحقیقات بستگی به زمانبندی توافق پله به پله دارد که بین ایران و ۱+۵ می‌تواند به دست آید.
آیا به نظرتان ممکن است این خطر وجود داشته باشد که در صورت دست نیافتن طرفین به توافق جامع، همکاری‌های ایران و آژانس با مشکل مواجه شود، و کار به جایی برسد که حتی ایران، از پیمان ان پی تی خارج شود؟
نه فکر نمی‌کنم. حداقل در کوتاه‌مدت که اینطور نخواهد شد، در بلندمدت بستگی دارد که چه پیش آید. واقعیت این است که در صورتی که در چند هفته و ماه پیش رو، توافق به دست نیاید، ما شاهد اعمال تحریم‌های تازه بر ایران خواهیم بود و همچنین برنامه هسته‌ای ایران، پیشرفت خواهد کرد. در این سناریو یکی از اقداماتی که احتمالا ایران انجام می‌دهد، افزایش درصد غنی‌سازی از پنج درصد به بیست درصد یا بیشتر از آن خواهد بود که می‌تواند در تولید سلاح هم استفاده شود. ایران همچنین سانتریفوژهای بیشتری را فعال خواهد کرد و اینها یعنی، زمانی که ایران برای تولید سلاح احتیاج خواهد داشت، کاهش می‌یابد. اما اینکه ایران در مواجهه با آژانس چه خواهد کرد مشخص نیست. اما آشکار است که وضعیت بد‌تر می‌شود و نه بهتر و خیلی بعید است که ایران درباره فعالیت‌های گذشته با آژانس همکاری کند. از همین رو به نفع همه طرفهاست که در این زمان باقی مانده تصمیمات لازم را بگیرند و از برخی مواضعشان کوتاه بیایند تا به یک نتیجه برد- برد دست پیدا کنند.
