با اینکه پیش‌بینی می‌شد در سال ۹۴ تولید خودرو افزایش یابد اما برخلاف پیش‌بینی‌ها و امیدها، تولید خودرو در سال ۹۴ کاهش یافته است.
انجمن خودروسازان ایران در آخرین گزارش خود اعلام کرده است که تولید خودرو در سال ۹۴به میزان ۱۳٫۷ درصد کاهش داشته است.
تا پایان اسفند ماه سال گذشته ۹۷۷ هزار دستگاه انواع خودرو سواری، وانت، کامیون، مینی‌بوس و اتوبوس در کشور به تولید رسیده که ۸۹۲ هزار از این تعداد را خودروهای سواری تشکیل می‌دهند.
بر اساس این گزارش تولید انواع سواری ۶٫۹ درصد، وانت ۵۱٫۵ و کامیونت و کامیون ۵۳٫۱ درصد کاهش تولید داشته و در مقابل اتوبوس ۶٫۹ و مینی‌بوس ۸۵٫۱ درصد با افزایش تولید نسبت به سال ۹۳ مواجه شده‌اند.
این گزارش حاکی از آن دارد که ایران‌خودرو با تولید ۵۰۷ هزار دستگاه خودرو بزرگترین تولیدکننده انواع خودرو در کشور بوده و رقیب این شرکت تنها ۳۷۱ هزار دستگاه خودرو به تولید رسانده که بیشتر آن پراید بوده است.
همچنین در سال گذشته ایران‌خودرو با ۱۶٫۴ و رقیبش با ۹٫۷ درصد کاهش تولید مواجه شده‌اند.
در سال گذشته بیشترین کاهش تولید متوجه خودروهای رانا، پژو ۴۰۵، پژو پارس و انواع پراید بوده است.
شوک و رکود گسترده در بازار خودرو و پس از آن تحریم خرید خودروی صفر که در نهایت با وام‌های دولتی شکسته شد از جمله عوام کاهش تولید خودرو در سال ۹۴ ارزیابی می‌شوند.
رکورد در بازار خودرو دلیل اصلی کاهش تولید خودرو است. این رکود تا جایی پیش رفت که در نامه چهار وزیر به رئیس جمهور هم به آن اشاره شده بود. در این نامه آمده بود بیش از ۱۰۰ هزار خودرو در شرکت‌های خودروسازی انبار شده است و صورت‌های مالی، زیان انباشت‌های معادل ۲۰۰ میلیارد تومان را برای صنعت خودرو نشان می‌دهد.
البته با دادن وام کم‌بهره توسط دولت این بحران به صورت موقت فروکش کرد و انبار خودروسازان از خودرو خالی شد.
از خرداد ۹۴ به آرامی بازار خودرو به حالت رکود رفت. با این که بسیاری انتظار داشتند با شروع فصل تابستان تقاضا برای خرید خودرو افزایش یابد، بازار منتظر نتیجه مذاکرات هسته‌ای بود این انتظار در تیرماه هم ادامه داشت.
با شروع مرداد و با توجه به توافق ایران با گروه ۱+۵ بسیاری امید داشتند مردم روی به خرید خودرو بیاورند، اما خبرها زیاد از توافق شرکت‌های خودروسازی ایرانی با شرکت‌های بزرگ غربی مانند بنز، پژو، رنو، فولکس واگن و فیات برای تولید خودروهای جدید شوک تازه‌ای به بازار داد.
برخی مشتریان دست نگه داشتند تا خودروهای جدید وارد بازار شوند. به‌گونه‌ای که طی دو ماه حدود ۸۰ هزار خودرو در انبار خودروسازان جمع شد. پس از این رویداد تولید خودرو که امید آن می‌رفت تا پایان سال ۹۴ به عددی در حدود ۱٫۵ میلیون دستگاه برسد به شدت کند شد.
به دلیل همین کاهش تولید خودرو بود که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت در کابینه حسن روحانی، عدم استقبال مردم از خرید خودروی داخلی را «خیانت» به کشور قلمداد کرد و مردمی را که از این کمپین حمایت می‌کنند «ضدانقلاب» و خائن نامید.
هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، هم در برابر واکنش بازار گفته بود مردم توقعی در زمینه کاهش قیمت خودرو پس از توافق ژنو نداشته باشند. وی در ادامه تأکید کرد که شرکتش به هیچ‌وجه برنامه‌ای برای کاهش قیمت خودرو ندارد و مردم خودشان باید پس از توافق هسته‌ای قدرت خرید را به‌دست بیاورند.
با این همه کمپین «خرید خودرو صفر ممنوع» را تنها می‌توان یکی از دلایل افت تقاضا دانست.
چندین عامل از سوی کارشناسان برای افت تقاضا نام برده می‌شود که انتظار مردم برای ورود مدل‌های جدید، کمبود نقدینگی و ناراحتی مردم از کیفیت و قیمت تولیدات داخلی از جمله این دلایل است.
پس از کاهش شدید تولید خودرو در شهریورماه، قیمت خودرو هم در بازار خودرو ایران برای چندین بار کاهش یافت تا کمپین خرید خودرو صفر ممنوع بیش از گذشته تأثیر خود در صنعت خودرو ایران را نشان دهد.
با افزایش دامنه این رکود دولت دست به کار شد و محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، اعلام کرد، دولت حدود ۲۰۰ میلیارد تومان یارانه برای تولید در نظر گرفته که بخشی از آن به صنعت خودرو ارائه خواهد شد.
این کمک دولت در قالب یک وام ۲۵ میلیون تومانی مطرح شد، وامی که در نهایت سبب شکست تحریم خرید خودرو صفر ممنوع شد.
این وام با این که پیش‌بینی می‌شد ادامه‌دار باشد ولی با فروش ۱۱۰ هزار خودرو در انبار مانده خودروسازان طی ۵ روز متوقف شد.
در حالی طرح فروش با وام ۲۵ میلیون تومانی به روز پنجم رسیده بود، که بانک مرکزی با ارسال نامه‌ای به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد منابع مالی مورد نیاز برای خرید خودروی تولید داخل توسط بانک‌ها فقط تا سقف ۱۱۰ هزار دستگاه تأمین شود و اگر بیش از این باشد تأمین مالی تولیدات آتی از این محل میسر نخواهد بود.
با این که این وام توانست بحران را در خودروسازان برای فروش خودروهایشان کاهش دهد، اما شوک رکود و تحریم به قدری زیاد بود که تولید خودرو در حالی که پیش‌بینی می‌شد نسبت به سال ۹۳ رشد داشته باشد دچار کاهش شد.
سعید لیلاز از کارشناسان نزدیک به صنعت خودرو ایران که مدتی هم مدیر فروش ایران خودرو دیزل بوده است در این باره گفته است «اگر به آمارها سری بزنید درخواهید یافت که قدرت خرید مردم از سال ۱۳۹۰ به بعد شدیداً کاهش یافته و ترمیم آن حداقل تا سال ۱۳۹۸ به طول خواهد انجامید. طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ چیزی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از قدرت خرید مردم کم شده است. در چنین شرایطی می‌بینید که حتی مردم قدرت خرید پراید را ندارند. البته منظورم از مردم دهک‌های متوسط به پایین جامعه هستند. قشر متوسط نیز به تبع رکودی که در کشور به وقوع پیوسته ضعیف‌تر شده و آنها نیز سطح درآمدشان به جایی رسیده که حاضر نیستند برای خرید خودرو هزینه کنند. بنده معتقدم اگر بین خودروسازان داخلی و خارجی تفاهمی شکل گیرد حداقل دو سال طول می‌کشد تا آن تفاهم یا قرارداد به مرحله تاثیرگذاری خود بر بازار نزدیک شود. این‌گونه نیست که بگوییم مثلاً امروز فولکس‌واگن یا فیات به ایران آمده‌اند پس دست نگه داریم و خودرو نخریم تا ارزان شود. اولاً ارزانی در کار نیست و ثانیاً ورود این خودروهای جدید همان طور که گفتم دو سال طول می‌کشد.»
