پس از آن‌که حدود ۱۰ میلیون نفر به صورت آنلاین طلای آب‌شده خریدند، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی با احتمال «خالی فروشی»، به مردم هشدار می‌دهد. بررسی‌های رادیوفردا نشان می‌دهد که تعدادی از این سایت‌ها در حال «خالی‌فروشی» هستند و پشتوانهٔ طلا ندارند.
به معامله‌ای که مشتری در ازای کالایی که وجود خارجی ندارد، پول می‌پردازد، «خالی‌فروشی» می‌گویند. این یکی از شیوه‌های کلاهبرداری به روش پانزی است. اکنون بیش از ۲۰۰ سایت در زمینهٔ فروش آنلاین طلای آب‌شده فعال هستند و تبلیغات گسترده‌ای برای خرید و پس‌انداز انجام می‌دهند. با توجه به کاهش مدام ارزش ریال و محدودیت در خرید دلار، بسیاری از مردم به خرید آنلاین طلا روی آورده‌اند.
تحقیق و بررسی‌های رادیوفردا از وضعیت تعدادی از این سایت‌ها نشان می‌دهد که شماری از آن‌ها در حال «خالی‌فروشی» هستند و عمدهٔ سود خود را قبل از ورود پلیس به پرونده برداشت کرده‌اند. در این گزارش از سایت‌های فروش با عنوان کلی «گلد- یک»، «گلد-دو-» و ... نام می‌بریم.
بازار داغ طلای آب‌شده
بیش از یک‌سال است که سایت‌های فروش آنلاین طلای آب‌شده فعال شدهاند و در حال تکثیر هستند. ویژگی اصلی این سایت‌ها، خریدوفروش ۲۴ ساعته، عدم محدودیت در خرید و فروش و معافیت از مالیات است.
تحقیق و بررسی‌های رادیوفردا از وضعیت تعدادی از سایت‌ها نشان می‌دهد که شماری از آن‌ها در حال «خالی‌فروشی» هستند و عمدهٔ سود خود را قبل از ورود پلیس به پرونده برداشت کرده‌اند.
برخی از این سایت‌ها، از بیلبوردهای شهری و یا تلویزیون برای تبلیغات بهره می‌گیرند. این تبلیغات می‌گوید مردم به هر میزان که در توان دارند، طلا بخرند. از ۱۰۰ هزار تومان تا یک میلیارد تومان. فرقی نمی‌کند، چون قرار نیست مشتری طلا تحویل بگیرد.
قیمت هر گرم طلا در صفحه شرکت «گلد-یک»، پنج میلیون و ۹۲۶ هزار تومان درج شده است. این شرکت تبلیغات گسترده‌ای دارد و به نظر می‌رسد که در کنار تعداد زیادی از شرکت‌های فروش آنلاین طلای آب‌شده، دارای مجوز قانونی است.
در تبلیغات این سایت به فروش بدون اجرت و تحویل فیزیکی تاکید شده است. کارگزار پشتیبانی سایت به رادیوفردا می‌گوید: «برای تحویل به صورت فیزیکی باید اجرت ساخت شمش را بپردازید و فقط هم در تهران تحویل می‌دهیم».
به گفته این کارگزار، تنها در شرایطی اجرات دریافت نمی‌شود که خریدار، طلای خود را در حسابش نگه دارد و در همان سایت بفروشد.
سقف خرید در هر معامله معادل ۳۰۰ میلیون تومان است که می‌تواند به دفعات در یک روز انجام شود.
این شرکت از سال قبل کارش را شروع کرده است.
طبق آمار «مرکز ملی بهبود محیط کسب‌وکار»، از زمان راه‌اندازی درگاه ملی مجوزها، ۲۶۱ مجوز فعالیت در پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا صادر شده است. به نوشته خبرگزاری مهر، تنها در سال جاری ۱۹۰ مجوز برای این سایت‌ها صادر شده است.
به گفته محمدرضا حاجی جعفری، معاونت بهبود محیط کسب‌وکار، برخی از درخواست‌های مجوز به طور غیرقانونی و بدون رعایت الزامات امنیتی صادر شده و تنها با ارائه قراردادهای رسمی و دریافت اینماد، پلتفرم‌ها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
«کوروش کمپانی دوم» در راه است؟
نیروی انتظامی از هشتم بهمن تا ۱۷ بهمن، سه بار در مورد خرید از سایت‌های آنلاین طلا به مردم هشدار داده است، در حالی که در یک‌سال و نیم اخیر ۱۰ میلیون نفر از این سایت‌ها خرید کرده‌اند.
حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا، حتی هشدار داده که پلیس نگران است یک بار دیگر داستان «کوروش کمپانی» تکرار شود و به همین دلیل «با دستور مقامات قضایی، بیش از یک و نیم تن طلا را از شرکت‌ها گرفتیم و در اختیار بانک‌های عامل؛ کارگشا و ملت قرار دادیم».
او آمار خریداران را اعلام کرده، اما نگفته که حجم کل طلای خریداری شده چه میزان است و یا ۱.۵ تن طلا از کدام شرکت‌ها دریافت شده است.
پرونده کوروش کمپانی سال گذشته در همین زمان افشا شد. این شرکت نیز بسیاری از مجوزهای قانونی را گرفته بود. کوروش کمپانی، آیفون۱۳ را ۲۰ میلیون تومان پیش‌فروش می‌کرد و بعد از جمع‌آوری سرمایه‌های مردم، متواری شد. رمز موفقیت او تبلیغات گسترده سلبریتی‌ها و بیلبوردهای شهری بود. کاری که شرکت‌های فروش طلای آب‌شده نیز می‌کنند.
در تبلیغات «گلد-دو» تمام مجوزهای قانونی، تیم مجرب، فروش بدون اجرت و مالیات را اعلام کرده‌اند.
کارگزار پشتیبان شرکت به رادیوفردا می‌گوید: «کارمزد فروش پنج درصد است و طلا به صورت شمش تحویل می‌شود». این شرایط برای مشتریانی است که قصد تحویل طلا را ندارند. پشتیبان شرکت می‌گوید: «حداقل میزان خرید برای تحویل فیزیکی ۳۰ گرم با کارمزد سه درصد است». سقف خرید روزانه در این سایت یک میلیارد تومان است.
یک طلافروش که فروش طلای آن به صورت آب‌شده است، می‌گوید: «حداقل فروش برای شمش آب‌شده ۲۰ گرم است که امکان زدن «انگ» (کد ۴ تا ۶ رقمی که شناسنامه طلا محسوب می‌شود)، وجود داشته باشد».
تبلیغات راه‌گشای کلاهبرداران
محمد کشتی آرای، عضو کمیسیون تخصصی طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران، روز ۱۴ بهمن گفت: «هزینهٔ تبلیغات فروش آنلاین طلا در اتوبان‌ها، میلیاردها تومان است. اجارهٔ سنگین این بیلبوردهای تبلیغاتی از کجا تأمین می‌شود؟ به طور حتم از جیب مردم».
او گفته که هیچ تضمینی در خصوص فعالیت این سایت‌ها و پلتفرم‌ها وجود ندارد. زیرا طبق قانون «به هر میزانی که طلا می‌فروشند باید پشتوانه فیزیکی آن در بانک مرکزی یا یکی از بانک‌های کشور ذخیره شده باشد، اما اکنون که چنین پشتوانه‌ای وجود ندارد، باید به فعالیت این سایت‌ها و پلتفرم‌ها شک کرد».
این گفته او یک هفته پس از آن بیان می‌شود که پلیس اعلام کرد ۱.۵ تن طلا را به عنوان پشتوانه از شرکت‌ها دریافت کرده است. بر این اساس، طلای فروخته‌شده بیش از ۱.۵ میلیون تن است.
کیومرث امیریان، رئیس کمیسیون طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران نیز گفته بود: «فعلاً فروش طلای آب‌شده به صورت آنلاین با ایراداتی همراه است که لازم است با برخی اصلاحات، ضوابط جدیدی برای آن تدوین شود». این یعنی شرکت‌ها در شرایطی در حال فروش‌اند که ضوابط قانونی مشکل دارد، هرچند تمام مجوزهای قانونی را دارند، اما قانون هنوز کامل نیست.
خالی‌فروشان یک قدم تا فرار فاصله دارند
خرید و فروش آنلاین طلا پیش‌تر نیز رواج داشته است، اما ناگهان به یک‌باره جهش یافت. مدیر شرکت «گلد-سه» به رادیوفردا می‌گوید: «دلیل این رونق، کاهش ارزش ریال و حفظ سرمایه است». به گفته او، در شرکت او کارمزد اضافه‌ای دریافت نمی‌شود و هر لحظه که مشتری بخواهد می‌تواند طلای خریداری‌شده را تحویل بگیرد. سود او، تفاوت قیمت خرید و فروش است.
او با نام بردن از چند شرکت، می‌گوید: «یکی از آن‌ها به ادعای خودش تاکنون ۵۰۰ کیلو طلا فروخته، سود عرف آب‌شده گرمی ۱۰ تا ۲۰ هزار تومن است پس پنج تا ۱۰ میلیارد سود کرده، در حالی که هزینهٔ تبلیغات بیلبوردی، اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های نمایش خانگی که انجام داده، حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان است».
مدیر «گلد-سه» می‌گوید: «شرکت در شروع کارش، هیچ طلایی نداشت و خالی فروشی کرد و بعد با سرمایه‌های مردم، طلا خرید، اما نه به میزانی که فروخته‌اند. حالا اگر طلا یک جهش قیمتی داشته باشد و مردم قصد فروش یا گرفتن طلاهایشان را داشته باشند، تنها راه‌شان فرار است».
در بررسی‌های رادیوفردا مشخص شد شرکت‌هایی که او نام می‌برد، مجوز قانونی دارند، اما خریدوفروش را به نفع خودشان طرح‌ریزی می‌کنند. آن‌ها با توسل به این مجوزها، به عنوان اسپانسر در برنامه‌های تلویزیونی مدام خود را تبلیغ می‌کنند. اما خبرگزاری مهر نوشته با توجه به این‌که طی سه سال گذشته اتحادیهٔ کسب‌وکارهای مجازی بلاتکلیف بوده، نتوانسته که نظارت خاصی بر فروشندگان آنلاین طلا داشته باشد؛ بنابراین چالش اصلی فروش آنلاین طلا در کنار تمام ریسک‌های اعلام شده، نبود نظارت کافی بر فعالیت آن‌هاست.
غیر از آن، هشدارهای پی‌درپی پلیس این ظن را تقویت می‌کند که حداقل تعدادی از این شرکت‌ها در حال خالی‌فروشی هستند، حتی با وجود آن‌که می‌گویند پشتوانهٔ طلا در بانک دارند، اما حجم طلای موجود در بانک با میزان فروش آن‌ها تناسبی ندارد.
شروط عجیب فروشندگان آنلاین برای تحویل طلا
شرکت «گلد-چهار» به رادیو فردا می‌گوید که تحویل فیزیکی طلا در حال حاضر در مرکز استان‌های یزد، تهران، اصفهان، هرمزگان، آذربایجان شرقی و کرمان امکان‌پذیر است. حداقل میزان تحویل در اصفهان، هرمزگان و آذربایجان شرقی و کرمان ۱۰۰ گرم، یزد ۳۰ گرم و در تهران و زاهدان حداقل ۵۰ گرم است. اگر قصد تحویل دارید، ۷۲ ساعت قبل باید به پیشتیبانی اعلام کنید و تازه آن زمان آدرس شعبه در اختیار مشتری قرار می گیرد.
موضوع عجیب دیگر، کارمزد این شرکت است که فقط پنج هزار تومان در هر معامله است. فرقی نمی‌کند ۱۰ گرم خرید کنید و یا ۱۰۰ گرم.
روز ۱۷ بهمن، منتظرالمهدی سخنگوی فراجا، هم از عبارت «خالی‌فروشی» و مقابله با آن در مورد سکوهای مجازی خریدوفروش طلا استفاده کرده و گفته که «پلیس برای چندین موسسهٔ نامعتبر پرونده قضایی تشکیل داده و از ادامه فعالیت آنان جلوگیری کرده است». او نامی از این شرکت‌ها نبرد تا مشتریانشان بدانند متضرر شدهاند. حتی فهرست شرکت‌هایی که طلا در بانک گذاشته‌اند را اعلام نکرده است.
منتظرالمهدی از ورود پلیس امنیتی خبر داده تا مانع از تکرار ماجرای کوروش کمپانی شوند. اما پلیس با تاخیر ۱.۵ ساله وارد شده است. اظهارات او، دقیقاً تکرار حرف‌های سردار رحیمی در هشتم بهمن است. هنوز ماجرای طلافروشان آنلاین مشخص نیست. فقط یک نکته مشخص نیست، مشتریان با نیت طلای بدون مالیات، اقدام به خرید کرده‌اند، طلایی که ۱.۵ تن آن اکنون در اختیار بانک است. تضمینی نیست که دولت مالیات طلا را از مشتریان کسر نکند.
