مذاکره برای فروش احتمالی سه مدل هواپیما بوئینگ به ایران و سفر هیات بوئینگ برای مذاکره با هفت ایرلاین ایرانی امید را برای آغاز همکاری بین بوئینگ و شرکت‌های ایرانی افزایش داده است .
البته برخی رسانه‌های محافظه کار در ایران هم به مذاکرات با بوئینگ با عینک بدبینی می نگرند در کنار این نگاه‌های منفی انتقاد برخی تندورها در حزب جمهوری خواه در آمریکا از مذاکره این شرکت آمریکایی با طرف ایرانی هم فضای مذاکرات طرفین را کمی سنگین کرده است .
خبرگزاری فارس موضع بوئینگ را در مذاکره با طرف ایرانی محتاط ارزیابی کرده است . این خبرگزاری پیش تر هم نوشته بود :«باید در نظر داشت که ادامه نگاه غالبا سنتی و غیرواقعی منفی به هواپیماهای روس و چینی نباید بیش از این صنعت هوایی کشور را به شرکت‌هایی وابسته کند که در زمان تحریم ارزشی برای جان میلیون‌ها ایرانی مسافر قائل نشده و از ارائه کوچک‌ترین قطعه به ایران خودداری کردند.»
البته موضع تندورها در ایالات متحده بسیار تند تر از چنین موضع گیری هایی بوده است .
سخنگوی سناتور تد کروز، نامزد جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا گفته است که وی قصد دارد در مخالفت با فروش هواپیماهای بویینگ به ایران نامه‌ای به دولت باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا بنویسد.
به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، اما این رویکرد خلاف آن چیزی است که در اروپا در جریان است. یک مقام آژانس اعتبار صادرات انگلیس در ماه ژانویه گفت که این سازمان آماده تجارت با ایران است که بازتاب دهنده تمایل دیگر موسسات وام دهنده در دولت‌های اروپایی است.
هم اکنون یکی از مشکلات اصلی فروش هواپیماهای آمریکایی به ایران بحث مشکل ارزی است . هرگونه خرید و فروش هواپیما با ایران نیازمند این است که ایران بتواند از بازارهای جهانی دلار بگیرد، چالشی که هنوز بانک‌های غربی برای تامین مالی قراردادهای تجاری با ایران به دلیل ترس از جریمه‌های آمریکا با آن مواجه‌اند.
یکی دیگر از مشکلات موجود بد گمانی شرکت‌های ایرانی به خدمات احتمالی بوئینگ در صورت تغییر دولت ایالات متحده به یک دولت سخت گیر و محافظه کار و تند رو است که می تواند تحریم‌های شدیدی را در رابطه با ایران اجرا کند .
البته در صورتی که دوباره تحریم احتمالی بر صنعت هوایی ایران اعمال شود . ایرباس هم از فروش هواپیما به ایران منع خواهد شد ولی شرکت هایی مانند ایرباس که آمریکایی محسوب نمی شوند می تواند به دادن خدمات فنی به طرف‌های ایرانی راحت تر ادامه دهند تا طرف آمریکایی .
با این همه در صورت تحریم جدید ، ایرباس و شرکت غیر آمریکایی نه تنها نمی توانند هواپیما به ایران بفروشند که احتمالا فروش قطعات یدکی کلیدی هم بامشکل روبرو می شود.
برخی قطعات کلیدی در شرکت هواپیماسازی غیرآمریکایی از طریق شرکت‌های آمریکایی تامین می‌شود مثلا یکی از بزرگترین مشکلات در صورت عدم همکاری شرکت‌های آمریکایی برای فروش هواپیما به ایران به قوای محرکه باز می‌گردد.
به عنوان نمونه موتورهای شرکت ایرباس از شرکت‌های پرت اند ویتنی (آمریکا )، جنرال الکتریک(آمریکا) ، جی اف ام(شرکتی مشترک بین شرکت سفران فرانسه و جنرال الکتریک آمریکا( و رولز‌رویس (بریتانیا) تامین می‌شوند؛ از این شرکت‌ها تنها شرکت رولز‌رویس ، انگلیسی و غیرآمریکایی است، که این شرکت هم به دلیل داشتن چندین کارخانه در آمریکا و همکاری‌های گسترده نظامی با این کشور سعی می‌کند قوانین داخلی آمریکا را رعایت کند.
به غیر از ایرباس دیگر شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی غیرآمریکایی جهان مانند امبرائر برزیل، بمباردیر کانادا و میتسوبیشی ژاپن وضعیت مشابهی دارند. حتی شرکت‌هایی مانند سوخو و توپولوف روسیه هم در مدل‌های ایمن و اصلی خود از موتورها و قطعات شرکت‌های آمریکایی استفاده می‌کنند.این وضعیت در شرکت‌های چینی هم مشابه شرکت‌های روس است.
با توجه به این موارد در صورت اعمال هر تحریمی از سوی ایالات متحده فروش هواپیما نه تنها توسط بوئینگ که حتی توسط شرکت‌های روس و چینی هم به ایران دچار اختلال می شود . با این همه شرکت‌های غیر آمریکایی از نظر ارائه مشاوره‌های فنی و خدمات پس از فروش نسبت به شرکت‌های آمریکایی در زمان تحریم مزیت نسبی بیشتری دارند .
گذشته از این مورد ،احتمالا کدام یک از هواپیماهای بوئینگ در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات به ایران فروخته خواهد شد ؟
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی،با اشاره به مذاکره دو روزه هیاتی از شرکت بوئینگ با شرکت‌های هواپیمایی ایران در تهران گفته است، این شرکت هواپیما سازی سری های « جدید هواپیماهای ۷۳۷، ۷۸۷ و ۷۷۷ را برای فروش به ایران از طریق تامین فایناس از منابع خارجی پیشنهاد کرده است .»
از میان این مدل‌ها ۷۸۷ پیشرفته‌ترین مدل بوئینگ است. این هواپیما رقابت تنگاتنگی با پیشرفته‌ترین مدل شرک ایرباس، ۳۵۰ دارد. ایران ایر تا کنون سفارش خرید ۱۶ فروند ایرباس ۳۵۰ را داده است که قرار است از سال ۲۰۲۱ وارد ناوگان این شرکت شود. شاید در صورتی که بوئینگ بتواند ۷۸۷ را زود‌تر تحویل دهد بخت ورود این هواپیما به ناوگان هوایی ایران افزایش پیدا کند.
بوئینگ ۷۸۷ یک هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر و دوموتوره است که در ساختش از مواد کامپوزیت استفاده شده؛ این عامل سبب کاهش مصرف سوخت و قابلیت بالای هواپیما در مانور شده است.
از نظر برد پروازی بوئینگ ۷۸۷ حدود ۱۴هزار و ۱۰۰ کیلومتر برد دارد. بر اساس بررسی‌های فنی، این مدل بوئینگ در مقابل رقیبش ایرباس ۳۵۰ سرعت و قدرت مانور بیشتری دارد.
۷۳۷ یکی دیگر از مهره‌های اصلی بوئینگ برای ورود به بازار ایران است .
۷۳۷ به تنهایی می‌تواند ۶۰ درصد نیاز ناوگان ایران را تأمین کند. از بزرگترین حسن‌های این مدل مصرف پایین سوخت و هزینه تعمیرات پایین است. به دلیل بازه مناسبی که این مدل، از نظر مسافر، پوشش می‌دهد، با تهیه تعداد زیادی از آن، ایران می‌توانند هزینه تعمیر و نگهداری را به طور چشمگیری کاهش دهد.
طبق ادعای بوئینگ مدل ۷۳۷ مکس نسبت به رقیب اصلی خود ایرباس ۳۲۰ نئو تا هشت درصد هزینه‌های عملیاتی کمتری در هر صندلی دارد.
دیگر گزینه اصلی فروش بوئینگ به ایران ، مدل ۷۷۷ است. این هواپیما دوربرد‌ترین هواپیما جهان است که از نظر ایمنی دارای بالا‌ترین سطح است.
بیشتر خطوط پروازی جهان هم برای دوربرد‌ترین هواپیماهای خود از بوئینگ ۷۷۷ استفاده می‌کنند. بوئینگ ۷۷۷ برد پروازی تا ۱۷ هزار کیلومتر دارد.
هم اکنون حدود ۳۰ درصد ناوگان هوایی ایران را هواپیماهای شرکت بوئینگ تشکیل می دهند که تمامی آنها مدل‌های تاریخ گذشته این شرکت هستند .
شاید اگر بوئینگ بتواند مذاکره سخت و پیچیده را با شرکت‌های ایرانی به نتیجه برساند بتواند همین حدود از بازار ایران را به خود اختصاص دهد . بازاری که هم اکنون به حدود ۶۰۰ هواپیمای جدید نیاز دارد که سی درصد آن چیزی در حدود ۲۰۰ فروند هواپیمای بوئینگ خواهد شد.
البته فعلا مقامات شرکت بوئینگ درباره نتیجه مذاکرات اولیه و سفر تیم اعزامی هواپیماسازی بوئینگ به ایران متشکل از مدیر فروش منطقه‌ای این شرکت، مدیر منطقه‌ای بوئینگ، مسئولان سرویس خدمات و پشتیبانی و فاینانس با احتیاط سخن گفته اند .
جان درن سخنگوی شرکت بویینگ پس از پایان سفر دو روزه هیاتی از این شرکت به تهران گفته است : « تیم بوئینگ در مورد قابلیت‌های هواپیماهای مسافربری تجاری خود و خدمات پس از فروش با ایرلاین‌های ایرانی تایید شده از سوی دولت آمریکا، گفت و گو کرده است.این مذاکرات ما را قادر ساخت تا درک بهتری از وضعیت کنونی ناوگان هوایی آنها، ساختار مسیرهای هوایی آنها و برنامه‌های آنها برای فعالیت‌های آتی پیدا کنیم . البته بوئینگ هنوز به تایید واشنگتن برای قطعی کردن هرگونه قراردادی با ایران نیاز دارد.البته با توجه به نشست‌های اولیه با ایرلاین‌های ایرانی، فهمیدیم که وضعیت در این منطقه پیچیده و در حال تغییر است . به هر حال رایزنی‌های مقدماتی با خطوط هوایی ایران درباره‌ی پتانسیل فروش هواپیما و خدمات هوایی‌اش به تهران آغاز شده است که یک مرحله از روندی چند مرحله به شمار می‌آید.»
