نماینده ایالات متحده در سازمان ملل که به‌تازگی برای دیدار با مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وین سفر کرده، می‌گوید دولت او می‌خواهد بداند آیا این نهاد برنامه‌ای برای راستی‌آزمایی فعالیت‌ها و تعهدات اتمی ایران، از طریق بازدید از مراکز نظامی این کشور دارد یا نه.
نیکی هیلی قرار است چهارشنبه اول شهریور ماه با مقام‌های آژانس دیدار کند. او قبل از این دیدار در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز با اشاره به آنچه «رفتارهای گذشته ایران» توصیف کرده، می‌گوید تهران پیش‌تر اقداماتی پنهان در مراکز نظامی، دانشگاهی یا جاهای دیگر انجام داده بود.
خانم هیلی می‌گوید در این مراکز مسائلی وجود داشته و اکنون پرسش این است که آیا راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران در پیوند با توافق اتمی، این مسائل را نیز در بر می‌گیرد. او افزوده است که بازرسان از این قدرت که از «هر سایت مشکوکی» بازرسی کنند برخوردار هستند: «فقط نکته در این است که آیا در حال انجام دادن این کار هستند؟».
هیلی می‌گوید پرسش‌هایی که قصد دارد مطرح کند این است «آیا همه چیز را تحت نظارت دارید؟ آیا بر مراکزی که قبلا اقدامات پنهانی در آن می‌شد نظارت می‌کنید؟ آیا قادر هستید به این مناطق دسترسی پیدا کنید؟ یا به تاخیر افتاده است؟ آیا جلوی شما از (بازرسی) این چیزها گرفته شده‌است؟».
دیپلمات ارشد آمریکا در سازمان ملل در عین حال تاکید کرده قصد او اجبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انجام کار خاصی نیست، بلکه مطرح کردن پرسش‌ها در این مورد است.
پیش‌تر در ۱۶ مرداد ماه وزارت خارجه ایران در واکنش به گزارش‌های مشابه در مورد تلاش آمریکا برای بازدید از مراکز نظامی «مشکوک»، چنین چیزی را رد کرده بود.
بهرام قاسمی، سخنگوی این وزارت‌خانه، گفته بود «روند گذشته را با جدیت ادامه خواهیم داد و این از همان خواب‌هایی است که فکر می‌کنم تعبیرناشدنی است و آرزوهایی است که انجام نخواهد شد». او البته تنها مقام ایرانی نیست که به این موضوع به‌خصوص واکنش نشان داده، و دیگر مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی نیز چنین چیزی را رد کرده‌اند.
از سوی دیگر اما خانم هیلی می‌گوید «اگر آن‌ها (ایران) هیچ‌چیز برای پنهان کردن ندارند، چرا چنین چیزهایی را می‌گویند؟ چرا به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازدید نمی‌دهند؟».
تهران می‌گوید مراکز نظامی «جزو حریم امنیتی» هستند.
خبرگزاری رویترز که با نیکی هیلی مصاحبه کرده، در میانه مرداد ماه، در گزارشی اختصاصی از سفر او به وین خبر داده بود.
دولت دونالد ترامپ، ۲۶ تیر ماه، ساعاتی پیش از پایان مهلت قانونی برای ارائه گزارش ۹۰ روزه به کنگره ایالات متحده، تائید کرد که ایران به مفاد توافق اتمی و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان پایبند مانده، هرچند خلاف «روح» آن عمل کرده‌است.
آقای ترامپ، از منتقدان سرسخت مذاکرات و توافق اتمی میان تهران، دولت پیشین آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر بود. او در کارزار انتخاباتی خود و وعده داده بود در صورت پیروزی و کسب مقام ریاست‌جمهوری، این توافق را کنار بگذارد. مقام‌های دولت آمریکا، پس از پیروزی آقای ترامپ، بر کنار‌گذاشتن یک‌طرفه توافق اتمی تاکید چندانی نکردند، اما بارها بر این موضوع تاکید کرده‌اند که قصد بازبینی آن را دارند.
رئیس‌جمهوری آمریکا طی هفته‌های گذشته در مصاحبه‌های مختلف گفته از نظر او، ایران به «روح» توافق اتمی پایبند نیست.
نیکی هیلی در پاسخ به پرسش رویترز در ارتباط با آینده توافق اتمی در ایالات متحده و این‌که آیا ترامپ قصد ادامه آن را دارد یا نه می‌گوید «ما نمی‌دانیم آیا او [تعهد ایران به] این توافق را تائید خواهد کرد یا رد خواهد کرد».
دولت ایالات متحده باید هر ۹۰ روز گزارشی به کنگره آن کشور ارائه کرده و اعلام کند تعهدات ایران را تائید می‌کند یا نه. تا کنون این تعهدات تائید شده و توافق اتمی و همچنین لغو تحریم‌های مربوط به آن نیز ادامه پیدا کرده‌است.
مقام‌های دولت ایران گفته‌اند آن‌ها به توافق پایبند هستند اما در صورت ادامه تحریم‌ها یا بازگشت به دوران پیش از توافق، تهران می‌تواند در مدت کوتاهی فعالیت‌های پیشین خود، از جمله غنی سازی را از سر گیرد.
پیش از این آمریکا، فرانسه، آلمان و بریتانیا، که در مذاکرات ایران و ۵+۱ حضور داشتند ضمن انتقاد از آزمایش‌های موشکی ایران، این اقدامات را «ناسازگار» با روح توافق توصیف کرده و خواستار توافق آن‌ها شده بودند. این چهار کشور در عین حال گفته‌اند آزمایش‌های موشکی ثبات در منطقه غرب آسیا را نیز با خط روبه‌رو کرده‌است.
سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، به رویترز گفته از نظر آقای گوترش توافق اتمی فعلی «یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماتیک، در روند دستیابی به صلح و ثبات است».
توافق اتمی در تیر ماه دو سال پیش به‌دست آمد. برنامه جامع اقدام مشترک برای اجرای آن، از یک‌سو بخش‌های عمده‌ای از فعالیت‌های اتمی ایران را متوقف کرده و از سوی دیگر تحریم‌های مربوط به آن را برچیده‌است.
