شاپور بختيار، سياستمداری که با پذيرش پست نخست وزيری در ۳۷ روز آخر حيات رژيم سلطنتی ايران اعتبار و شهرت خود را به قمار گذاشت در هفته های آخر حکومت سعی داشت تا از اوج گيری انقلاب جلوگيری کند و با استفاده از نيروی ارتش به اجرای طرح ها و برنامه های خود بپردازد. اما با اعلام بی طرفی ارتش در روز ۲۲ بهمن آخرين پايگاه حکومت يعنی ساختمان نخست وزيری به تصرف مخالفان در آمد. مقاله زیر نگاهی دارد به فعالیت های شاپور بختیار قبل و بعد از نخست وزیری اش.
هر پژوهشگری زندگانی سياسی دکتر شاپور بختيار را بسته به اينکه چه رويدادی از رويدادهای مهم آن را میخواهد موضوع اصلی يا محور پژوهش خود قرار دهد و در پی فهم چه کنش مهم سياسی يا تصميم سرنوشتساز تاريخی اوست، دوره بندی می کند.
«من اول انسانم، بعد ايرانيم و بعد مسلمانم». اين سخنانی بود که دکتر شاپور بختيار کمتر از يک سال پس از انقلابی که به حکومت سی و هفت روزه او پايان داد در تظاهراتی در هايد پارک لندن برای چند هزار ايرانی بر زبان آورد. اگر چه اين سخنان آن گونه که از متن نوار سخنرانی بر می آيد با غريو شادی و تاييد حاضرين مواجه شد، عنوان چنين سخنانی با فضای سياسی و اجتماعی آنروز ايران سازگاری نداشت.
ایرج پزشکزاد: اگر بخواهم داستان آشنايی، دوستی و همکاری ام را با دکتر شاپور بختيار حکايت کنم، فکر می کنم بهتر است از آخر شروع کنم. حکايت دوستی من از بعد از انقلاب تا زمان درگذشت دکتر شاپور بختيار، داستانی هر روزه بود. يعنی در تماس و گفت و گوی مداوم بوديم. بنده در تمام اين مدت ده سال مقاومت و مبارزه او، با او تماس داشتم. از سنگ مزار شاپور بختيار می توانم حکايتم را شروع کنم. سنگ مزار دکتر شاپور بختيار که تنها هم نيست و منشی وفادارش، در گورستان مونپارناس به همراه او مدفون است.
روز ۱۵ مردادماه، ششم اوت، بيستمين سالروز ترور شاپور بختيار، سياستمدار ايرانی و آخرين نخست وزير ايران پیش از پيروزی انقلاب بهمن ۱۳۵۷ است. بختيار در طول بيش از نيم قرن فعاليت سياسی و مبارزاتی خود چه در اسپانيای دوران فرانکو، چه فرانسه ويشی و چه در برهه های مختلف تاريخ سياسی ايران فراز و نشيب های بسياری را تجربه کرد و ديدگاه ها و عملکرد وی همواره مورد مناقشه بوده است.
