رضا تقی‌زاده تحلیل‌گر ایرانی مقیم بریتانیاست که در حوزه مسائل ایران و سیاست داخلی و خارجی صاحب نظر است.
با پایان مذاکرات سیاسی ایران و گروه ۵+۱ در وین و آغاز تدوین سندی که قرار است توافق اتمی موقت ژنو، موسوم به «طرح اقدام مشترک» را جامع و نهایی سازد، فشارهای سیاسی در ایران و آمریکا علیه موضوع توافق به نحو محسوسی افزایش یافته است.
طی آخرين روزهای عمر دولت دهم، در ۳۰ تيرماه سال گذشته، رستم قاسمی وزير وقت نفت جمهوری اسلامی همراه با وزير نيروی عراق قرار دادی را در بغداد به امضا رساند که به موجب آن، ايران متعهد به صدور روزانه تا ۲۵ ميليون متر مکعب گاز طبيعی به کشور همسايه شده است.
طی آخرين روزهای هفته گذشته، تهران پذيرای اعلام نشده دو بازديد کننده ارشد اتمی بود: سايمون گس ديپلمات ارشد بريتانيا و رييس هيات نمايندگی آن کشور در گروه ۵+۱ و همچنين ترو واريورنتا معاون دبير کل و رييس گروه بازرسی آژانس بين المللی انرژی اتمی.
گردهمایی وزیران خارجه کشورهای حوزه خزر که با حضور جواد ظریف و به منظور بررسی نظام حقوقی این دریا، و به تعبیر دیگر، تعریف حقوق مالکیت ۵ کشور ساحلی از منابع کف دریا برگزار می‌شود، در صورت ادامه رویکردهای سازشکارانه جمهوری اسلامی و همچنین فرصت‌طلبی مسکو، می‌تواند در خدمت تثبیت وضع موجود که بر خلاف منافع ملی ایران است قرار گیرد.
سومین گزارش ماهانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از زمان آغاز اجرای توافق موقت ژنو تاکنون، حاکی از بازگشت ایران از مسیر غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی و خنثی‌سازی کامل این ظرفیت، با سرعتی بیشتر از روند پیش‌بینی شده در «طرح اجرایی مشترک» است.
در پایان نشست روز پنجشنبه ۲۱ فروردین «کمیسیون نظارت بر اجرای توافق اتمی ژنو»، حمید بعیدی‌نژاد رئیس هیات اعزامی جمهوری اسلامی به وین، ضمن تایید دریافت چهارمین بخش از دارایی‌های ایران تا پایان روز جمعه، اعلام داشت که پنجمین قسط پرداختی‌ها تا پیش از پایان ماه فروردین (۲۰آوریل) دریافت خواهد شد.
طرح مبادله روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام ايران با کالاهای روسی، به دليل فراهم نبودن زمينه های اجرايی، يک ترفند سياسی– تبليغاتی است که تا سالها تحقق ابتدايی ترين هدفهای اعلام شده آن امکان پذير نخواهد بود.
براساس تازه ترين گزارش آژانس بين المللی انرژی اتمی پيرامون نحوه اجرای توافق موقت اتمی، که از آن به عنوان «برنامه اجرايی مشترک» نيز ياد ميشود، ايران به عمده تعهدات خود منجمله قرار دادن کليه سانتريفيوژ های تکميل شده و يا در دست تکميل زير نظارت آژانس و همچنين رقيق سازی اورانيوم ۲۰ در صدی عمل کرده است.
اظهارات سرگئی ريابکوف معاون وزير خارجه روسيه مبنی بر اينکه کشور متبوع او ممکن است رويه خود را نسبت به مذاکرات اتمی با ايران، طی واکنشی تلافی جويانه به اقدام های آمريکا و اتحاديه اروپا پيرامون بحران اوکراين و تلاش برای الحاق شبه جزيره کريمه تغيير دهد، فرا تر از يک تهديد توخالی است و ميتواند به عنوان نشانه تغيير سياست مسکو در رابطه با مذاکرات اتمی آينده مورد بررسی قرار گيرد.
دور تازه مذاکرات اتمی در وین که انتظار می‌رفت با پرداختن به جزئیات توافق ۲۴ نوامبر ژنو، مسیر گفت‌وگوهای بعدی را هموارتر و زمان دست یافتن به توافق نهایی بین ایران و گروه ۱+۵ را کوتاه‌تر سازد، پیش از آغاز، در سایه بی‌تفاوتی، سردی و بی‌تکلیفی مذاکره‌کنندگان قرار گرفته است، خطری که در صورت تداوم می‌تواند مذاکرات آینده را با تهدید جدی روبه‌رو سازد.
تحولات سریع اوکراین و پیوستن محتمل شبه جزیره کریمه به روسیه، تلاش‌های دو دهه اخیر آمریکا برای تثبیت وضعیت بعد از دوران «جنگ سرد» و همگرایی خاورمیانه‌ای واشینگتن - مسکو را در خطر قرار داده است.
پیش از عزیمت جواد ظریف و کاترین اشتون به وین به منظور مذاکره پیرامون نهایی ساختن توافق موقت اتمی، ایران سند همکاری فوق العاده با اهمیتی را با نمایندگان آژانس در تهران به امضاء رساند که بی تردید قبول آن نقش تعیین‌کننده‌ای در حصول توافق ۲۰ فوریه وین داشت.
علی‌رغم کوتاه بودن بیانیه پایانی و حتی در میان نبودن سند مکتوب توافق‌ها، مذاکرات سیاسی سه روزه اخیر ایران و نمایندگان گروه ۵+۱ در وین را می‌توان نقطه عطف تازه‌ای در تاریخ مناقشه هسته‌ای جمهوری اسلامی با جامعه جهانی و گامی بزرگ در راه متعادل ساختن مناسبات خارجی دولت تهران تلقی کرد.
دور تازه مذاکرات سیاسی ایران و گروه ۵+۱ در شرایطی آغازگردیده که در نتیجه اجرای بخش اول توافق‌ها، هدف اعلام شده آمریکا مبنی بر تعلیق کلیه فعالیت‌های حساس اتمی ایران، بدون تحمیل کمترین هزینه، تامین شده است.
یادداشت: در توافق هفتگانه اخیر همکاری ایران با آژانس، پیرامون ابهام زدایی از فعالیت‌های اتمی ایران پیش از آغاز دور بعدی گفت‌وگوهای سیاسی با گروه ۵+۱، دو درخواست «ضروری» و «فوری» گذشته آژانس مسکوت گذاشته شده است: گفت‌وگو با کار‌شناسان اتمی دست در کار طرح‌های نظامی، و همچنین انجام بازدید از پارچین...
با اعلام تاریخ ۲۹ بهمن و معرفی مقر سازمان ملل در وین به عنوان محل انجام دور بعدی مذاکرات اتمی بین ایران و گروه ۵+۱، دشوارترین مرحله رویارویی نمایندگان جمهوری اسلامی و آمریکا، که عملا طرف اصلی گفت‌وگو با تهران محسوب می‌شود آغاز شده است.
همزمان با اعلام تاريخ از سر گيری مذاکرات اتمی مابين ايران و گروه ۵+۱ به منظور نهايی کردن توافق موقت شش ماهه، اختلاف نظرهای ساختاری دو طرف اصلی مذاکرات (آمريکا و ايران) پيرامون وضعيت فعاليت های اتمی ايران بعد از حصول توافق نهايی، بيش از پيش آشکار شده است.
یادداشت: با اجرای توافق موقت و تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد، رها ساختن نیمه تمام راکتور آب سنگین اراک و همچنین کاهش غلظت ۱۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ در صد غنی‌سازی شده، ۲۰ ژانویه در تقویم ۶۰ ساله فعالیت‌های اتمی ایران به عنوان یک نقطه گذر تاریخی و روز آغاز بازگشت تدریجی به وضعیت سال‌های دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی ثبت خواهد شد...
یادداشت: با اعلام نهایی شدن توافق موقت اتمی ۲۴ ماه نوامبر ژنو، بخش‌های حساس برنامه اتمی جمهوری اسلامی پس از ۲۰ سال صرف وقت و تحمل هزینه‌هایی که بر اساس محاسبات منابع اسراییل بیش از ۱۷۰ میلیارد دلار برآورد می‌شوند، در مقابل آزاد ساختن اقساطی ۴.۲ میلیارد دلار ذخایر بلوکه شده ایران مورد مصالحه قرار گرفت...
بیشتر
