مجید محمدی جامعه‌شناس ایرانی مقیم آمریکاست.
مجید محمدی--حکومتی که پس از رخدادهای انتخابات دهم رياست جمهوری شکل گرفت سيستمی است که بسياری از بنيانگذاران جمهوری اسلامی با آن احساس فاصله و غربت می کنند و از رفتارهای آن شگفت زده می شوند. اين رفتارها در باورها و ديدگاه‌های حاکمان امروز ريشه دارند. گروه حاکم به عنوان کسانی که قبلا نيز در اين حکومت مشارکت داشته‌اند در گفتمان‌های حاکم بر آن يعنی مرگ باوری، مبارزه با عشق و محوريت بخشی به ماتم اشتراک دارند و اين باورها را به حد نهايی آن رسانده‌اند اما تغييراتی جدی نيز در گفتمان حاکم به وجود آمده است.
بحثی طولانی و چالش‌برانگیز میان متفکران و محققان ایرانی اعم از مذهبی و غیر مذهبی، چپ و راست و دموکرات و غیر دموکرات در پنج دهه اخیر در جریان بوده است مبنی بر این که جامعه ایران در شرایط امروز در کدام دوره از تحول تاریخی خود به سر می‌برد، کدام فرایندهای اجتماعی و سیاسی در جریان هستند (تمایزیابی، عرفی شدن، دموکراتیزاسیون، اسلامی شدن) و دولت و حکومت چه نسبتی با این تحولات و فرایندها دارند.
از سال ۱۳۸۳ که قبل از جلسه شورای حکام آژانس بين‌المللی انرژی اتمی اعلام شد آيت‌الله خامنه‌ای فتوايی در مورد حرمت «استفاده» از سلاح هسته‌ای صادر کرده است هنوز متن اين فتوا منتشر نشده است. آيت‌الله خامنه‌ای پنج سال بعد در پيامی به کنفرانس خلع سلاح نظر خود را اعلام کرد.
مجید محمدی--بنا به گزارش‌های رسانه‌های دولتی و شبه دولتی در ايران دستگاه رهبری توانست در سفرآيت الله خامنه‌ای به قم نمايش خيابانی تمام عياری را به صحنه بياورد...نمايش خيابانی ولی فقيه يک نمايش آيينی و کارناوال است. در اين برنامه سرودها و شعارهايی که از پيش تمرين شده و توسط گروه‌های کر (پايگاه های بسيج مدارس) اجرا می شوند نقش محوری دارند. در نمايش آيينی حرکات و مراسم و ژست‌ها و شرکت کنندگان و آنچه گروه‌های شرکت کننده فرياد می کنند بيش از متنی که توسط بازيگر نقش اول يا ديگر بازيگران ارائه می شود اهميت دارد.
مجید محمدی--خط تازه‌ی تبليغاتی در محافل رسانه‌ای و امنيتی جمهوری اسلامی معرفی کردن خامنه‌ای به عنوان سيد خراسانی، يکی از سرداران نظامی برای زمينه سازی ظهور امام غائب در ادبيات اسطوره‌ای مربوط به مهدويت است. چرا پس از دو دهه يک باره مقامات و دستگاه‌های تبليغاتی جمهوری اسلامی به ياد روايت مربوط به سيد خراسانی افتاده‌اند؟ داستان سيد خراسانی از کدام ظرفيت‌های سياسی و مذهبی برای توضيح وضعيت سياسی منطقه و کشور و نيز تحريض افراد به عمل سياسی برخوردار است که اين چنين در تبليغات سياسی حکومت مورد استفاده واقع می شود؟
مجید محمدی--در حکومت نوين جمهوری اسلامی، مجلس تنها نقشی فرعی برای موجه ساختن مصوبات و تصميمات دولت دارد. قانونگذاری و حاکميت قانون در حکومت نوين جمهوری اسلامی نمايشی است که برای دولتمردان نيز خسته کننده شده و پايان گرفته است. نظاميانی که شورای نگهبان را در رد صلاحيت‌ها هدايت می کنند خود می دانند نمايندگان گزينش شده در چه فرايندی به مجلس فرستاده شده‌اند و از اين جهت آنها را جدی نمی گيرند. مجلس در اين حکومت نوين حتی در ظاهر نيز در راس امور نيست و ديگر نيازی به حل اختلاف ميان دولت و مجلس توسط رهبری ديده نمی شود چون دولت عملا مجلس را به هيچ می گيرد.
توهم اهمیت و نقش اسلامگرایان نظامی‌گرای شیعه در معادلات جهانی امروز آن قدر برای پیروان این ایدئولوژی توسط دستگاه‌های تبلیغاتی حکومت دینی تکرار شده است که برخی این داستان را باور کرده‌اند. این توهم بالاخص پس از سرکوب‌های مابعد انتخابات دهم تشدید شده است.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و کنار رفتن بسیاری از دیکتاتوری‌های نظامی در آسیا و امریکای لاتین با موجی از فرایند دموکراتیزاسیون در دنیا مواجه بودیم. در دهه ۱۹۹۰ تعداد کشورهای دموکراتیک به نحو قابل توجهی در آمریکای لاتین، آفریقا و اروپای شرقی افزایش یافتند.
ماجراى طولانى نجات معدنچيان شيليايى يك نكته را به ناظران ايرانى اين عمليات چند ماهه متذكر مى شود: اين كه سى و دو سال از عمر جمهورى اسلامى مى گذرد و اين حكومت در هيچ عمليات نجات ملى و بين المللى درگير نبوده است. فلسفه‌ى حكومت در جمهورى اسلامى خدمت به بشريت و بالاخص افراد درمانده و نيازمند به كمك نيست، تحكيم قدرت يك اقليت و تاراج منابع كشور است.
مجید محمدی: نه تنها دولت‌ها بلکه گروه‌های سياسی و حتی گروه‌ها و سازمان‌های مقاومت می توانند اقتدارگرا و تماميت طلب باشند. حزب الله لبنان و گروه حماس از اين قبيل هستند. هيچ نشانه‌ای از اولويت دمکراسی و حقوق بشر در منشورها و بيانيه‌های اين گروه‌ها به چشم نمی خورد و از اين جهت هيچ هدف استرتژيکی آنها را به اکثريت مردم ايران که خواهان دمکراسی هستند پيوند نمی دهد.
روحانيت شيعه در ايران، قم را پايتخت فكرى جهان شيعه مى دانسته است. به همين لحاظ حكومت دينى قم را از شهر قبرستان‌ها و مدارس سوت و كور حاشيه كوير به استانى آباد و پر رونق با قدرت سياسى و اقتصادى و فرهنگى قابل توجه تبديل كرد.
هاشمی رفسنجانی در شکایت از ابطال احتمالی وقف دانشگاه آزاد گفته بود که «فکر نمی‌کنم که خداوند اجازه بدهد هیچکس بتواند این وقف را به هم بزند و اگر کسی بتواند به هم بزند خدا از او قوی‌تر است.» (پایگاه اطلاع‌رسانی هاشمی، ۶ مهر ۱۳۸۹) به نظر می‌آید که در جمهوری اسلامی خداوند اجازه داد که این وقف به هم بخورد: «وقف مزبور دارای اشکالات اساسی فقهی و حقوقی است از جمله، هم به لحاظ مشروعیت وقف مذکور و هم از جهت صلاحیت هیئت محترم مؤسس در انشای این وقف... وقف مزبور از لحاظ فقهی و حقوقی صحیح نیست.» (علی خامنه‌ای، کیهان، ۱۹ مهر ۱۳۸۹)
استیوارت لِوی، معاون وزیر خزانه‌داری ایالات متحده در امور «تروریسم و اطلاعات مالی» و معمار اصلی مبارزه علیه فعالیت‌های مالی کشورهای حامی تروریسم و گروه‌های تروریستی، در مصاحبه‌ای با چارلی رُز (ششم اکتبر ۲۰۱۰) وجوهی کمتر شناخته شده از تروریسم یعنی چگونگی تأمین مالی شبکه‌های تروریستی و نحوه مقابله با آنها را روشن ساخت.
پس از زوال مشروعيت سياسی حکومت جمهوری اسلامی، اين مجموعه با بحران کارآمدی خود نيز به شدت دست به گريبان است. در عرصه بين المللی، ايران چهارمين قطعنامه تحريمی و تحريم‌های يک طرفه ايالات متحده، اتحاديه‌ی اروپا، ژاپن، کره جنوبی، استراليا و کانادا را دريافت کرده و مقامات حکومتی در برابر تحريم‌ها صرفا به «جايزه دادن به خود»، انکار، تهديد و ناسزاگويی می‌پردازند.
حکومت ولايت فقيه در کنار برگرفتن و به خود اختصاص دادن صفاتی مثل حکومت دروغ، تقلب، فساد، و ريا کاری، در دوران دولت احمدی نژاد حکومت شعبده نيز بوده است. شعبده بازی در دوره‌ی دوم دولت احمدی نژاد به بخشی لاينفک از روش اداره‌ی جامعه تبديل شده است. حکومت شعبده چگونه حکومتی است؟ از چه تمهيداتی استفاده می کند؟ سياست‌ها و رفتارهايش چگونه توجيه می شوند؟ رهبرانش به چه موضوعاتی اهميت می دهند؟
مجيد محمدی (جامعه شناس): درسی که حکومت جمهوری اسلامی از تظاهرات سه ميليونی ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ و اعتراض‌های عمومی بعدی تا ۲۲ بهمن ۱۳۸۸ گرفت آن بود که اطلاعات کافی برای کنار هم گذاری، تحليل و پيش بينی اين گونه رخدادها جهت پيشگيری يا در نطفه خفه کردن اعتراضات جمع آوری نشده است.
بيش از سه دهه پس از رخداد انقلاب در ايران، هنوز رسانه های دولتی از رهبر کشور با عنوان "رهبر انقلاب" و از نظام جمهوری اسلامی به عنوان نظام انقلابی ياد می کنند. رهبر نظام مستقر هنوز بر اين باور است که يک انقلاب را رهبری می کند.
در سلسله مقالات دهگانه‌ای که تقديم خوانندگان سایت راديو فردا می شود به ابعاد و وجوه حکومت جمهوری اسلامی پس از تحولات مابعد انتخابات دهم رياست جمهوری و تحولات ماهوی در حکومت و دولت در ايران می پردازم. به اعتقاد نويسنده، جمهوری اسلامی پس از خرداد ۱۳۸۸ نظام سياسی نوينی است که تنها عناصری از نظام پيشين را وام گرفته است: حکومتی دينی است اما با مشخصه‌ها و مولفه‌ها و روش‌هايی ديگر.
درک تمايز دمکراسی‌های ليبرال و جوامع استبدادی و بسته صرفا با قوانين و نظام‌های حقوقی و قضايی آنها ممکن نيست. يکی از بهترين مسيرها برای درک اين تمايز نگاه به ظرفيت اين جوامع در مواجهه با بحران‌های سياسی و مذهبی است. جوامع دمکراتيک و آزاد اين بحران‌ها را با حداقل مشکل و از طريق گفتگو در فضای عمومی پشت سر می گذارند و جوامع بسته و با نظام ديکتاتوری اين بحران‌ها را تشديد کرده يا به ظاهر آنها را پاک می کنند
فرايند دولتی شدن مساجد از روز اول شکل گيری حکومت جمهوری اسلامی آغاز شد. مساجد نخست پايگاه کميته‌های انقلاب اسلامی و سپس بسيج شدند. بعد از آن به مراکز رای گيری، توزيع کوپن و کالاهای يارانه ای و پس از آن به ستادهای تبليغاتی حکومتی تقليل يافتند. در دوره‌ی جنگ، مساجد به محل بسيج نيرو و تدارکات و نيز سازماندهی افراد نزديک به حکومت برای سرکوب مخالفان تبديل شدند. اين تحولات تحت يک آموزه‌ی ايدئولوژيک صورت می گرفت که مسجد را نه فقط محل عبادت بلکه دارالحکومه و ستاد کسب قدرت و جهان گشايی تلقی می کرد.
بیشتر
