غالیه ابو مُطیر پیرزنی است که وقتی چهارساله بود، پس از فرار خانواده‌اش از خانه‌شان در اسرائیل امروزی، در چادری در خان‌یونس ساکن شد و حالا، پس از ۷۷ سال، بار دیگر زیر بمباران‌ها در چادری در غزه زندگی می‌کند.
روز پنج‌شنبه ۲۵ اردبیهشت، هفتادوششمین سالگرد «روز نکبت» بود؛ روزی که حدود ۷۰۰ هزار فلسطینی پیش از جنگ ۱۹۴۸ و در جریان آن از خانه‌های خود رانده شدند یا گریختند.
جنگی که ۷۷ سال پیش در ۱۵ مه ۱۹۴۸ بین عرب‌ها و اسرائیل درگرفت، نخستین رویارویی گستردۀ دو طرف بود و در ادبیات سیاسی فلسطینی‌ها، به‌دلیل شکست جبهۀ عربی در برابر اسرائیل، «جنگ نکبت» نام گرفت و روز شروع آن را هم «روز نکبت» خواندند.
زندگی غالیه که خبرگزارش آسوشیتدپرس با او گفت‌وگو کرده، بازتابی از سیر آوارگی و تبعید فلسطینیان از آن جنگ تا جنگ کنونی است.
جنگ اسرائیل در غزه که حالا ۱۹ ماه از آن می‌گذرد، بخش بزرگی از غزه را ویران کرده، بیش از ۵۳ هزار نفر را کشته، تقریباً تمام جمعیت ۲.۳ میلیون نفری را از خانه‌هایشان آواره کرده و آنان را در آستانۀ قحطی قرار داده است.
غالیه که اکنون ۸۱ سال دارد و با فرزندان بازمانده و ۴۵ نوه‌اش در چادری زندگی می‌کند، می‌گوید: «امروز ما در نکبتی بزرگ‌تر از نکبت گذشته هستیم. تمام زندگی ما وحشت است، وحشت. شب و روز، موشک‌ها و هواپیماهای جنگی بالای سرمان‌اند. ما زندگی نمی‌کنیم. اگر مرده بودیم، رحمت بیشتری بود.»
فلسطینیان بیم آن دارند که هدف نهایی اسرائیل بیرون راندن کامل آن‌ها از نوار غزه باشد. اسرائیل اما می‌گوید هدفش نابودی گروه حماس است؛ گروهی افراطی که آمریکا و اتحادیه اروپا نیز آن را تروریستی می‌دانند و در حملۀ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حدود ۱۲۰۰ نفر را در جنوب اسرائیل کشت و ۲۵۱ نفر را گروگان گرفت.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفته است پس از شکست دادن حماس، اسرائیل کنترل غزه را به دست می‌گیرد و فلسطینیان را به «خروج داوطلبانه» تشویق خواهد کرد.
از اردوگاه چادری تا اردوگاه چادری
نوار غزه خود محصول «نکبت» است. حدود ۲۰۰ هزار آواره سال ۱۹۴۸ به این باریکۀ کوچک ساحلی رانده شدند و بیش از ۷۰ درصد جمعیت کنونی غزه از نسل آن‌ها هستند. مرزهای غزه در آتش‌بس بین اسرائیل و مصر شکل گرفت؛ مصری که همراه دیگر کشورهای عربی به اسرائیل نوپدید حمله کرده بود.
غالیه ابو مطیر چیز زیادی از زادگاهش، وادی حنین ـ دهکده‌ای کوچک با باغ‌های مرکبات در جنوب شرق تل‌آویو کنونی ـ به یاد نمی‌آورد. والدینش همراه او و سه برادرش از ترس پیشروی نیروهای تازه‌تشکیل‌یافتۀ اسرائیل فرار کردند؛ نیروهایی که با میلیشیای محلی فلسطینی می‌جنگیدند و گروه‌هایی از مردم را بیرون می‌کردند.
او می‌گوید: «فقط با لباس‌های تن‌مان فرار کردیم. نه کارت شناسایی داشتیم، نه چیز دیگری.» و به یاد دارد که در میان تیراندازی‌ها در امتداد ساحل مدیترانه راه می‌رفتند. پدرش آن‌ها را پشت سر خود قرار داده بود تا محافظت‌شان کند.
آن‌ها ۷۵ کیلومتر تا خان‌یونس پیاده‌روی کردند و در اردوگاه چادری‌ای مستقر شدند که برای هزاران پناهنده سر برآورده بود. در آن‌جا، آژانس تازه‌تأسیس سازمان ملل برای کمک به پناهندگان فلسطینی (آنروا) که تصور می‌شد موقت باشد، غذا و کمک‌رسانی می‌کرد. آن زمان غزه تحت کنترل مصر قرار گرفت.
پس از دو سال زندگی در چادر، خانوادۀ غالیه به رفح رفتند و خانه‌ای ساختند. پدرش در اوایل دهه ۱۹۵۰ بر اثر بیماری درگذشت. در سال ۱۹۵۶، زمانی که ارتش اسرائیل برای حمله به صحرای سینا در مصر به غزه یورش برد، خانواده‌اش دوباره گریختند، این بار به مرکز غزه، و سپس به رفح بازگشتند.
پس از جنگ ۱۹۶۷، زمانی که اسرائیل غزه و کرانه باختری را اشغال کرد، مادر و برادرانش به اردن رفتند. غالیه اما که در آن زمان ازدواج کرده بود و فرزند هم داشت، باقی ماند.
او می‌گوید: «من همۀ جنگ‌ها را دیده‌ام، اما هیچ‌کدام مثل این یکی نیست.»
یک سال پیش، همزمان با حمله نیروهای اسرائیلی به رفح، خانواده‌اش از این شهر گریختند و اکنون در اردوگاه چادری بزرگی در بیرون از خان‌یونس زندگی می‌کنند. در یک حملۀ هوایی، یکی از پسرانش کشته شد و از او سه دختر، یک پسر و همسر باردارش باقی ماند. سه نوه او نیز در این جنگ کشته شده‌اند.
در دو ماه و نیم گذشته، اسرائیل همۀ ورودی‌های غذا، سوخت، دارو و سایر اقلام ضروری به غزه را مسدود کرده تا حماس را وادار به آزادی ۵۸ گروگان باقی‌مانده کند؛ هرچند کمتر از نیمی از آن‌ها زنده مانده‌اند.
اسرائیل همچنین مدعی است که حماس بخش زیادی از کمک‌های بشردوستانه را به‌نفع خود مصادره می‌کند؛ ادعایی که سازمان ملل آن را رد کرده است.
با تمام شدن ذخایر غذا، گرسنگی و سوء‌تغذیه در این منطقه به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
غالیه ابو مطیر به خبرنگار آسوشیتدپرس می‌گوید در اینجا «نه غذایی هست نه آبی. هواپیماها ما را هدف قرار می‌دهند. فرزندان ما جلوی چشمان‌مان کشته می‌شوند.»
ویرانی، ارادۀ ماندن را به چالش می‌کشد
در حالی که بیشتر فلسطینی‌ها می‌گویند نمی‌خواهند غزه را ترک کنند، ویرانی‌های گستردۀ ناشی از حملات اسرائیل، این پایداری را در برخی از آنان متزلزل کرده است.
امجد شوا، مدیر شبکه سازمان‌های غیردولتی فلسطینی در غزه، می‌گوید: «من این را درک می‌کنم. در اینجا هیچ انتخابی نیست. برای زنده ماندن باید غزه را ترک کرد.» هرچند خودش تأکید دارد که هرگز غزه را ترک نخواهد کرد.
او ادعای نتانیاهو را که مهاجرت «داوطلبانه» خواهد بود، رد می‌کند و می‌گوید: «اسرائیل غزه را برای دهه‌ها غیرقابل سکونت کرده است.»
نور ابو مریم، دختر ۲۱ ساله‌ای از غزه، نیز می‌گوید: «اگر حداقل نیازهای زندگی مثل غذا و آب پاک و سرپناه موجود بود، می‌توانستم صبور باشم. اما گرسنگی ما را مجبور به مهاجرت خواهد کرد.»
اما دختر ۲۳ ساله‌ای که در دیرالبلح پناه گرفته، به خبرنگار آسوشیتدپرس می‌گوید «قاطعانه» قصد ماندن دارد چون «این سرزمین پدران و اجداد ما است».
غالیه ابو مطیر پیش‌تر رؤیای بازگشت به وادی حنین را داشت، اما حالا فقط می‌خواهد به رفح بازگردد. او می‌گوید: «اما بیشتر رفح و خانه و زندگی‌مان نابود شده. به کجا برگردیم؟ به خرابه‌ها؟»
