برای اولین بار در فرانسه، نمایشگاهی برای بررسی سرکوب تمامعیار هنر مدرن توسط حکومت نازیها برپا شده است؛ حکومتی که بسیاری از آثار هنری موجود در موزههای آلمان را «منحط» توصیف میکرد.
این نمایشگاه که با عنوان «هنر منحط؛ محاکمهٔ هنر مدرن در دوران نازیسم» از روز سهشنبه ۳۰ بهمن در موزهٔ پیکاسو در پاریس آغاز میشود ۵۹ شاهکار از هنرمندانی چون، اتو دیکس، واسیلی کاندینسکی، پل کلی، اسکار کوکوشکا و همچنین ونسان ون گوگ، مارک شاگال و پابلو پیکاسو را به نمایش میگذارد.
۲۶ مورد از این آثار جزو ۷۰۰ تابلو، مجسمه و طراحیهایی بودند که در سال ۱۹۳۷ در مونیخ با عنوان «هنر منحط» به نمایش گذاشته شدند.
یوهان پوپلار، متصدی موزهٔ پیکاسو و برگزارکنندهٔ این نمایشگاه، توضیح میدهد که بخشهایی از فیلمهای سیاه و سفید نشان میدهند که چگونه در آن زمان «دو میلیون نفر» برای دیدن رایگان آن آثار به نمایشگاه «هنر منحط» رفتند.
در همان زمان، آدولف هیتلر که خود را نقاش میدانست ولی در جوانی در امتحان ورودی آکادمی هنرهای زیبای وین مردود شده بود، نمایشگاهی را که به هنر رسمی و مدلهای باستانی اختصاص داده شده بود، افتتاح کرد.
نمایشگاه «هنر منحط؛ محاکمهٔ هنر مدرن در دوران نازیسم» که اکنون در پاریس برگزار شده، با تکیه بر تحقیقات اخیر در مورد این موضوع و آثار زیاد بایگانیشده در موزهٔ پیکاسو، از جمله مکاتبات، مقالات مطبوعاتی، اسناد و عکسها، شکل گرفته است.
آقای پوپلار میگوید که هدف از برگزاری این نمایشگاه، «اجرای عدالت در مورد زیبایی شاهکارهای هنر آلمان نیمه اول قرن بیستم» با نمایش «روش بدنام، لکهدار و مختل کردن زندگی هنرمندان» توسط رژیم نازی است.
از زمان به قدرت رسیدن هیتلر در سال ۱۹۳۳ تا پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵، یک کارزار عمومی برای طرد، تحقیر و نابودی هنرمندان آوانگارد، از هنرمندان اکسپرسیونیسم تا هنرمندان هنرهای انتزاعی، دادائیسم و عینیت نو به راه افتاد.
رهبری این کارزار را یوزف گوبلز، وزیر اطلاعرسانی یا همان پروپاگاندای رایش سوم بر عهده داشت.
آقای پوپلارد یادآوری میکند که برای نازیها مسئله، پایان دادن به تولیدات هنرمندانی بود که آنان را «احمقها»، «بیماران روانی»، «جنایتکاران»، «دلالان»، «یهودیان» و «بولشویکها» توصیف میکردند و آنان را تهدیدی برای «خلوص آلمانی» میدانستند.
در دوران نازیها، بیش از ۲۰ هزار اثر از حدود صد موزهٔ آلمان برداشته شد که تخمین زده میشود از این تعداد پنج هزار اثر نابود شده است.
این کارشناس آثار هنری تاکید میکند که پاکسازی موزهها در دوران نازیها به حدی بود که مجموعههای عمومی آلمان یک سیاست خاصی را برای آثار مربوط به هنر مدرن ایجاد کردند و حتی بسیاری از هنرمندان خارجی مانند هانری ماتیس، نقاش فرانسوی، یا پابلو پیکاسو، نقاش اسپانیایی، را که در اروپا پیشگام هستند، طرد کردند.
نمایشگاه «هنر منحط؛ محاکمهٔ هنر مدرن در دوران نازیسم»، با دیواری بزرگ که نام ۱۴۰۰ هنرمند روی آن نوشته شده، آغاز میشود. این هنرمندان کسانی هستند که در دوران حکومت نازیها بدنام شدند، مورد توهین قرار گرفتند، از سمتهای دانشگاهی خود اخراج شدند، از فعالیت هنری محروم شدند، مجبور به تبعید شدند، یا حتی برخی از آنان به قتل رسیدند.
در پای این دیوار تکههایی از چهار مجسمه که در دوران نازیها تخریب شدند به نمایش درآمده است.
این مجسمهها پس از بمباران برلین در سال ۱۹۴۴ زیر آوار مدفون شده بودند و در سال ۲۰۱۰ در حفاریهای باستانشناسی در محل ساختوساز یک خط مترو پیدا شدند.
در ادامه، شاهکارهایی که در نمایشگاه مونیخ سال ۱۹۳۷ به نمایش گذاشته شده بودند، به نمایش درآمدهاند؛ از جمله «خیابان برلین» اثر ارنست لودویگ کرشنر (۱۹۱۳)، «متروپلیس» اثر گئورگه گروس (۱۷-۱۹۱۶) و «ریتم پنجرهها» اثر پاول کله (۱۹۲۰).
بخشی از نمایشگاه به ویژه به هنرمندان یهودی اختصاص داده شده، از جمله مارک شاگال با تابلوی «گرفتهشده» (۱۹۲۳-۱۹۲۶) که بر اساس یک داستان کوتاه یهودی خلق شده که در آن یک خاخام روح خود را در ازای یک پیمانه تنباکو به شیطان میفروشد.
به گفته آقای پوپلار، در میان هنرمندان منفور نازیها، به پیکاسو به عنوان یک «کهنالگو» نگریسته میشد.
بخشی از نمایشگاه پاریس به ظهور مفهوم «انحطاط» انسان اختصاص داده شده؛ مفهومی که در پایان قرن هجدهم پدید آمد و در طول قرن نوزدهم توسعه یافت. در این بخش تابلو «برهنه نشسته و پایش را پاک میکند» (۱۹۲۱) اثر پابلو پیکاسو به نمایش گذاشته شده است.
در کنار این اثر، اثری در مورد «هنر و نژاد» کاری از شولتزه-نامبورگ معمار آلمانی قرار گرفته که منتقد نازیها بود.
این اثر در سال ۱۹۴۰ به دلیل ریشههای یهودی آن به سرقت رفت.
بسیاری از گنجینههای مصادره شده توسط نازیها نیز مبادله یا فروخته شد. در میان آنها، نقاشیهای آبرنگ و گواش از اتو دیکس و گئورگه گروس در پایان این نمایشگاه به نمایش درآمدهاند.
علاوه بر نمایش این آثار، قرار است یک کنفرانس بینالمللی در این زمینه در پاریس در ۲۷ و ۲۸ مارس برگزار شود.