مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت ایران می‌گوید که تعداد موارد مرگ ناشی از سرطان در کشور ظرف ۱۵ سال آینده دو برابر می‌شود.
به گفته او، سالانه ۷۹ هزار نفر به دلیل سرطان جان خود را از دست می‌دهند. این آمار در شرایطی اعلام می‌شود که افزایش قیمت دارو، درمان بیماری‌های خاص که دورهٔ درمان طولانی دارد را مختص به گروه و طبقه اقتصادی خاص کرده است.
سال ۲۰۲۴، سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که تعداد موارد جدید ابتلا به سرطان تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۳۵ میلیون مورد خواهد رسید.
مرگ‌ومیر ناشی از سرطان، جهش یا کاهش؟
جعفر جندقی، مدیرکل مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، اسفندماه امسال اعلام کرد که روزانه حدود ۳۹۰ مورد جدید سرطان (۱۴۲ هزار و ۳۵۰ مورد در سال) در کشور شناسایی می‌شود. او تعداد مرگ‌های روزانه به دلیل سرطان را ۲۱۶ مورد اعلام کرده که در سال به ۷۹ هزار مورد می‌رسد.
به گفتهٔ او، مرگ ناشی از سرطان معده جزو ۱۰ علت اول مرگ در ایران است.
سال گذشته دو آمار متناقض در خصوص میزان ابتلا و شناسایی سرطان در ایران اعلام شد.
آذر ۱۴۰۲، مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت اعلام کرد سالانه ۸۵ تا ۹۰ هزار مورد جدید سرطان در کشور شناسایی می‌شود، یعنی روزانه ۲۳۳ تا ۲۴۷ مورد. مقایسهٔ آمار سال گذشته و امسال نشان می‌دهد ایران تنها در شناسایی موارد سرطان رشد ۵۸ تا ۶۷ درصدی داشته است. اما بهمن پارسال وزارت بهداشت میزان ابتلا به سرطان را سالانه ۱۵۰ هزار مورد اعلام کرد که با عدد قبلی و سال جاری در تضاد است و ممکن است نشان دهد که این بیماری روند کاهشی دارد، در حالی که هیچ منبعی چنین موضوعی را اعلام یا تایید نکرده است.
در همین حال آقای جندقی پیش‌بینی کرده که مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ظرف ۱۵ سال آینده دوبرابر خواهد شد، در حالی که آمار او نسبت به آذر پارسال رشد چهار برابری و نسبت به بهمن ماه، کاهش داشته است. این تضاد آماری مانع از آن می‌شود که بتوان پیش‌بینی کرد او کدام آمار را مبنا قرار داده است.
جهش قیمت دارو و توقف درمان سرطان
آقای جندقی در حالی هشدار افزایش مرگ‌ومیر بیماران سرطانی را داده است که ظرف ماه‌های گذشته قیمت دارو به شدت افزایش پیدا کرده و منابع متعددی نسبت به وقوع بحران دارو هشدار داده‌اند.
هر چند رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرده که در صورت تامین ارز، سال آینده جهش قیمت و بحران دارو نخواهیم داشت و افزایش قیمت‌ها در حد نرخ تورم خواهد بود، اما بازار دارو، جهش قیمت و کمبود دارو را ظرف ماه‌های گذشته تجربه کرده است. به گونه‌ای که بسیاری از بیماران خاص مجبورند داروهایشان را از بازار آزاد تامین کنند که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیست و موجب شده که هزینه‌های درمان چند برابر افزایش پیدا کند.
روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی به نقل از مدیرعامل موسسه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان در خراسان نوشته که در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، برخی خانواده‌ها از درمان سرطان کودکان‌شان به‌دلیل مشکلات مالی انصراف داده‌اند. همچنین، رئیس انجمن رادیوآنکولوژی ایران اعلام کرده که داروهای جدید سرطان وارد فهرست بیمه‌ها نشده‌اند. به گفته او، داروهای ایمونوتراپی و تارگت‌تراپی یا همان درمان هدفمند در هر دوره ۱۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.
دی ماه امسال مرکز آمار ایران اعلام کرد که ۲۷ درصد از ایرانی‌ها یعنی حدود یک سوم جمعیت کشور، درآمد روزانه‌شان معادل دو دلار است. یعنی این جمعیت در صورت بیماری، توان تامین هزینه‌های درمان خود را نخواهند داشت.
هم‌میهن در گزارش خود نوشته است: «برآورد شده که ۶۸ درصد از مبتلایان به سرطان، به‌دلیل هزینه‌های بالای درمان، دچار هزینه‌های کمرشکن می‌شوند. کمرشکن، یعنی فرد بیش از یک‌سوم درآمدش را صرف هزینه درمان کند. سه دهک اول، از پرداخت این هزینه‌ها عاجزند، چون بیشتر هزینه‌ها به‌جای بیمه‌ها، از جیب بیماران پرداخت می‌شود». محبوبه، معلم بازنشسته‌ای است که برای درمان سرطان روده همسرش مجبور به فروش خانه‌اش شده و در نهایت همسرش به دلیل متاستاز فوت کرد.
سرطان حامد، لینفومای هاچ‌کین بوده که سال گذشته پیوند مغز استخوان انجام داده و حالا فقط دارو استفاده می‌کند. او به رادیوفردا می‌گوید که آخرین بار دو آمپول برنتاکسی‌ماب ودوتین را ۱۵۰ میلیون تومان خریده است.
سرطان‌های پستان، پروستات، کولورکتال، پوست (غیر ملانوما) و معده شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران معرفی شده‌اند. تاموکسیفن، از جمله داروهایی است که در درمان سرطان پستان تجویز می‌شود. بررسی‌های رادیو فردا نشان می‌دهد، قیمت این دارو در بازار آزاد چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. یک بسته ۱۰۰ تایی این دارو برای ۱.۵ تا سه ماه بیمار کفایت می‌کند.
سیس‌پلاتین، آمپولی است که در درمان انواع سرطان‌ها و برای شیمی درمانی استفاده می‌شود، هر ویال این دارو با برند مایلن فرانسه به قیمت سه میلیون و ۳۵۰ هزار تومان و برند اکورد انگلیس آن به قیمت دو میلیون و ۲۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. در هر شیمی درمانی معمولا بین یک تا دو ویال به بیمار تزریق می‌شود. هر بیمار به طور متوسط ماهی دو تا چهار بار شیمی درمانی می‌شود.
مهدی که مبتلا به سرطان پروستات است، تنها برای خرید یک داروی خود، ۴۰ میلیون تومان پرداخته است. دارویی که بودجهٔ او به خرید ایرانی آن رسیده است. او به رادیوفردا می‌گوید که تمام حقوق بازنشستگی‌اش به اضافه بخش عمده حقوق دو فرزندش هزینه خرید داروهای او می‌شود.
هشدار جهانی؛ موج فراگیر ابتلا به سرطان
بهمن ماه سال ۱۴۰۲، سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که تعداد موارد جدید ابتلا به سرطان تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۳۵ میلیون مورد خواهد رسید. عوامل اصلی این افزایش مصرف دخانیات، الکل، چاقی و آلودگی هوا برشمرده شده و کشورهای توسعه‌یافته شاهد بیشترین افزایش خواهند بود که دلیل آن تشخیص سریع بیماری است.
ایران با وجود آن که جزو کشورهای توسعه‌یافته محسوب نمی‌شود، اما قرار است سهم قابل توجهی از این افزایش را داشته باشد. پیشتر سرطان دومین عامل مرگ ایرانیان معرفی می‌شد. بیماری‌های قلبی و عروقی اولین مقام را داشتند.
البته مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت اعلام کرده که تشخیص زودهنگام از طریق برنامه‌های غربالگری، کلید اصلی در کنترل سرطان است.
پیشتر شهرام کُردَستی، استاد سرطان‌شناسی در کینگز کالج لندن، به رادیو فردا گفته بود که نبود مرکز مشخص در جمع‌آوری آمار یکی از مشکلات در تجمیع آمار است و آمار واقعی باید بالاتر از آمار منتشره باشد.
به همین دلیل است که آمارهای مختلفی در مورد تعداد مبتلایان و یا مرگ بر اثر سرطان وجود دارد. به گونه‌ای که آمارهای اعلامی در یک سال، فاصله قابل توجهی با هم دارند.
کردستی معتقد است که برنامهٔ ایران در کنترل سرطان بسیار مهم است. نمونه آن انجام متمرکز و همه‌گیر غربالگری‌ها تحت پوشش بیمه و یا رایگان است. او به سرطان دهانهٔ رحم اشاره می‌کند و می‌گوید: «کنترل (HPV) نیازمند واردات واکسن و واکسیناسیون عمومی است.»
علی‌رغم هشدار مراکز علمی داخلی و بین‌المللی در خصوص فراگیری بیماری سرطان رحم، واکسن گارداسیل به عنوان داروی پیشگیری در ایران نه رایگان است و نه تحت پوشش بیمه قرار دارد. افرادی که تمایل به واکسیناسیون دارند، عموما باید آن را از بازار آزاد تهیه کنند. در این بازار قیمت‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام مربوط به یک کشور است. یکی از فروشندگان به رادیو فردا می‌گوید: «بسیاری از این ویال‌ها در ایران پر می‌شود و تنها نام برند امریکایی یا انگلیسی یا ترکیه‌ای بر آن حک می‌شود.» اما نام هر کشور، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد.
به گفته کردستی، ایران برنامه متمرکزی برای تشخیص بیماری سرطان ندارد و خطر، کشور را تهدید می‌کند.
آمارهای متضاد در خصوص ابتلا و مرگ سالانه، افزایش قیمت داروها و عدم پوشش بیمه‌ای بسیاری از اقلام که بیماران را راهی بازار آزاد می‌کند که اصالت دارو و تاریخ مصرف آن مشخص نیست، و بی‌توجهی به فراگیری برخی سرطان‌ها مانند اچ‌پی‌وی و انجام اقدامات پیشگیرانه، ممکن است کنترل آمار را دشوار کرده و در عین حال ایران زودتر از ۱۵ سال دیگر به افزایش دوبرابری دست پیدا کند.
