رئیس بانک مرکزی ایران بدون اشاره به جزئیات از «توافقات» اولیه با روسیه و ترکیه برای حذف دلار و انجام مبادلات اقتصادی با پول ملی سه کشور خبر داد.
عبدالناصر همتی در سفر به مسکو در مصاحبه با خبرگزاری‌های ایرنا و اسپونتیک روسیه با اشاره به دیدارهای خود با روسای بانک‌های مرکزی این دو کشور گفت که ۳۰ درصد مبادلات ایران و روسیه با پولی ملی انجام می شود.
به گفته آقای همتی، دو کشور قصد دارند میزان مبادلات با پول ملی را افزایش دهند.
رئیس بانک مرکزی ایران همچنین گفت که طرح اتصال سیستم بانکی دو کشور در حال پیگیری است اما بانک‌های مرکزی دو کشور درباره آن «اختلاف نظر» دارند.
به گفته آقای همتی، ایران و ترکیه نیز به «توافقات اولیه» برای حذف دلار در مبادلات ملی دست یافته‌اند.
رئیس بانک مرکزی ایران به جزئیات توافقات اولیه با روسیه و ترکیه اشاره‌ای نکرده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، نیز دو سال پیش خبر داده بود که کشورش قصد دارد گام‌هایی بردارد تا بتواند از این پس تجارت با روسیه، چین، و ایران را با واحدهای پول محلی این کشورها، یعنی روبل، یوآن و ریال، انجام دهد.
در همین حال رهبر جمهوری اسلامی روز جمعه ۱۶ شهریور در دیدار با ولادیمیر پوتین، تحریم ایران، روسیه و ترکیه از جانب آمریکا را «یک نقطه اشتراک بسیار قوی» برای گسترش همکاری‌های سه کشور دانسته و بر انجام مبادلات و معامله‌های اقتصادی خارج از چارچوب دلار تأکید کرده بود.
پس از آن نیز علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، از مذاکره با رئیس‌جمهوری روسیه و مقامات چین برای استفاده از ارزهای این کشورها در مبادلات مالی ایران خبر داده و گفته بود که دیگر به دلار «احتیاجی نخواهیم داشت».
ایده مبادله با پول های ملی در حالی مطرح شده که در دور قبلی تحریم‌های ایران پیش از برجام، پول فروش نفت ایران در برخی از کشورها مانند چین، هند، ژاپن و کره جنوبی بلوکه شده بود.
همزمان برخی کشورها نظیر هند و چین متعهد شدند تا پول خرید نفت از ایران را با روپیه و یوآن پرداخت کنند، ولی تهران مجبور بود که این درآمد را صرف خرید کالا از این کشورها کند که به گفته صاحبنظران اقتصادی، از کیفیت پایینی برخوردار بودند.
یحیی آل اسحاق رئیس اتاق بازرگانی تهران در سال ۹۳ گفته بود که ایران «حدود ۱۰۰ میلیارد دلار ارز منجمد شده» در کشورهایی مانند چین، هند و ژاپن دارد، ولی «نمی‌تواند سریعا از آنها استفاده کند».
با این حال مقامات تهران پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های این کشور بار دیگر از طرح حذف دلار در مبادلات مالی سخن می‌گویند.
همچنین ابراز اطمینان مقامات جمهوری اسلامی به روسیه در حالی است که حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در اوپک، روز ۲۴ شهریور گفته بود که مسکو همراه با عربستان سعودی به دنبال «تصاحب بخشی از سهم ایران» در بازار نفت است.
در همین حال برخی تحلیل‌گران اقدامات اخیر روسیه در سوریه را به معنای «پشت پا زدن» این کشور به جمهوری اسلامی تعبیر کرده‌اند.
