روايت انجوی از ديوان حافظ
با تجديد چاپ روايت انجوی شيرازی از ديوان حافظ در هفته گذشته اثری پر خواننده، که يک دهه و اندی در بازار کتاب ايران ناياب بود، از سد سانسور گذشت و در دسترس علاقمندان قرار گرفت.
نسخه های متعدد خطی ديوان حافظ، بيش از ديوان هر شاعر بزرگ ديگری در ادب کلاسيک فارسی، با هم اختلاف داشته و روايت های گوناگونی را از شعر او ارائه می دهند.
اختلاف نسخ نه تنها در تعداد غزل ها و ابيات يک غزل که در واژه ها و تقدم و تاخر ابيات غزل ها نيز بسيار و گاه در حدی است که معناهای متضاد و متفاوتی را عرضه می کنند.
کم فرهنگی، مصلحت انديشی و ديگر دخالت های نسخه نويسان در اين عرصه نقشی مهم داشته است اما به روايت تاريخ، حافظ خود نيز غزل های خود را ويراستاری و تغيير می داده و گاه به دليل هراس از واکنش منفی حاکمان و روحانيون و گريز از زندان، تعقيب و اتهام ارتداد، روايت های متفاوتی از يک شعر به دست می داده است.
از مشروطه به بعد معتبرترين ادبای ايرانی چون علامه قزوينی، غنی و مسعود فرزاد تصحيح های متفاوتی از ديوان حافظ به دست داده اند که در اين ميان تصحيح دکتر پرويز ناتل خانلری بيش از همه با استقبال متخصصان و حافظ شناسان رو به رو شده و نزديک ترين نسخه به اصل ارزيابی شده است.
ابوالقاسم انجوی شيرازی، که در سال ۱۳۰۰ در شيراز چشم به جهان کشور و در ۱۳۷۲ رخت از اين سرای بر کشيد، از چهره های درخشان مردم شناسی فرهنگی ايران است که ميراثی غنی در عرصه گردآوری فرهنگ عامه از خود به يادگار نهاده است.
انجوی از دوستان صادق هدايت و اديبی برجسته بود. ديوان حافظ به تصحيح انجوی نخستين بار در دهه ۴۰ منتشر شد.
مقدمه عالمانه انجوی در باره وضعيت فرهنگی، سياسی، اقتصادی و اجتماعی دوران حافظ از بهترين متن هایی که است که در اين زمينه منتشر شده اند.
کشف الغات و کشف الابيات در تصحيح انجوی ، خواننده را در يافتن بيت يا غزل ها ياری می کنند.
علاوه بر متن انجوی مقاله ای به قلم علی دشتی، نويسنده و اديب سرشناس و مقدمه محمد گل اندام، نخستين گردآورنده غزل های حافظ، نيز در پيش درآمد کتاب به چاپ رسيده اند.
قصيده آهوی وحشی، ساقی نامه، مغنی نامه، رباعيات و چند غزل منسوب به حافظ نيز از ملحقات اين ديوان است.
ضرغام السلطنه بختياری
زندگی نامه نويسی و به ويژه نگارش بيوگرافی چهره های مهم تاريخ معاصر در ايران به تدريج به ژانری جدی و پرخواننده بدل شده است.
هفته گذشته با انتشار کتاب ضرغام السلطنه بختياری، بيوگرافی يکی از موثرترين چهره های دوران مشروطه نيز به بازار کتاب راه يافت.
انقلاب مشروطه در تهران آغاز شد اما قيام انقلابيون در تبريز و خيزش ايل بختياری در اصفهان در پيروزی انقلاب و در شکست نيروهای استبداد نقشی مهم ايفا کردند.
به دورانی که محمد علی شاه قاجار با توپ بستن مجلس اول بر آن بود تا عقب نشينی مستبدان را جبران و گذشته را بازگرداند مردم تبريز انقلاب را گسترش و تداوم دادند و سران ايل بختياری به حمايت از مشروطه با حاکم مستبد اصفهان به جنگ برخاسته و به تهران لشکر کشيدند.
ضرغام السطنه بختياری از چهره های موثر ماجرای اصفهان بود و خسرو شاکری بروجنی در کتاب خود کوشيده است تا زندگی او را گزارش و تحليل کند.
کافکا در ساحل
کافکا در ساحل، اثر هاروکی موراکامی، نويسنده معروف ژاپنی، که ترجمه فارسی آن در هفته گذشته منتشر شد، از موفق ترين رمان های دهه اخير است.
رمان در سال ۲۰۰۲ به ژاپنی منتشر شد و ۳ سال بعد ترجمه انگليسی آن جايزه معتبر فرانتس کافکا را برای خالق خود به ارمغان آورد.
کافکا در ساحل از نمونه های موفق تلفيق استادانه تکنيک های داستان گویی شرقی با تکنيک های غربی و در هم آميزی خلاقانه وضعيت بشری در دو قطب فرهنگی جهان ارزيابی شده است.
اين رمان را آسيه و پروانه عزيزی ترجمه کرده اند.
آدميت، اميرکبير و سپهسالار
فريدون آدميت، که دو اثر معروف او «اميرکبير و ايران» و «انديشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار»، در هفته گذشته تجديد چاپ شدند، از پيشاهنگان تاريخ نويسی علمی ايران و از نخستين کسانی است که در ايران با نگاهی علمی، آکادميک و مدرن به تاريخ نگاری و تحليل دوران مشروطه ايران همت گماشته و کوشيدند تا مفاهيمی راهگشا در عرصه تاريخ نويسی ايران خلق کنند.
سه اثر آدميت در باره ميرزا فتحعلی آخوند زاده، طالبوف و ميرزا آقاخان کرمانی، سه چهره انديشه آفرين دوران مشروطه، دو کتاب آشفتگی در فکر تاريخی و انحطاط تاريخ نگاری در ايران، در باره انحطاط فرهنگی ايران در دوران قاجار و آثاری چون ايدئولوژی نهضت مشروطه ايران، فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطيت ايران و فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطيت ايران از معتبرترين متون در تاريخ نويسی ايران ارزيابی می شوند.
فريدون ادميت در دو کتاب اميرکبير و ايران و انديشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار دو ديوان سالار اصلاح طلب عصر قاجاری را موشکافانه و با شيوه ای علمی تحليل می کند .
