منابع آمریکایی می‌گویند کاخ سفید به‌طور جدی در حال بررسی پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای به‌صورت غیرمستقیم است؛ پیشنهادی که گفته می‌شود تهران از طریق کشور عمان به واشینگتن ارائه کرده است.
این گزارش را وب‌سایت خبری «اکسیوس» روز چهارشنبه ۱۳ فروردین به نقل از دو مقام آمریکایی منتشر کرد.
این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، گفته است ترجیح می‌دهد توافقی حاصل شود، اما هشدار داده که در صورت شکست مذاکرات، گزینه بمباران ایران روی میز خواهد بود. او به ایران «ضرب‌الاجلی دوماهه» برای رسیدن به توافق داده، هرچند مشخص نیست که این مهلت از چه زمانی آغاز شده است.
به نوشتهٔ اکسیوس، در داخل کاخ سفید نیز بحث و جدل‌هایی میان دو جناح در جریان است: گروهی که دستیابی به توافق را ممکن می‌دانند و گروهی دیگر که مذاکرات را بی‌ثمر تلقی کرده و بر حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران تأکید دارند.
هم‌زمان، پنتاگون به استقرار گستردهٔ نیروها و تجهیزات در اطراف ایران دست زده است تا، به نوشتهٔ اکسیوس، در صورت تصمیم ترامپ به حمله، آمادگی لازم را داشته باشد.
به گفته یک «مقام رسمی آمریکا»، دونالد ترامپ آخر هفته گذشته پاسخ رسمی تهران به نامه‌ای را دریافت کرد که سه هفته پیش برای آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، فرستاده بود. در این نامه، ترامپ خواستار آغاز مذاکرات مستقیم شده بود، اما ایران تنها با گفت‌وگوهای غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان موافقت کرده است.
بنابر گزارش اکسیوس، با وجود آن‌که مقامات آمریکایی مذاکرات مستقیم را مؤثرتر می‌دانند، اما به‌طور کامل گفت‌وگوهای غیرمستقیم را رد نمی‌کنند و با نقش‌آفرینی عمان به‌عنوان میانجی نیز مخالفتی ندارند. یکی از مقامات تصریح کرده است: «پس از تبادل نامه‌ها، در حال بررسی گام‌های بعدی برای آغاز گفت‌وگو و ایجاد اعتماد میان دو کشور هستیم».
در همین حال، تنش لفظی میان تهران و واشینگتن نیز رو به افزایش گذاشته است. دونالد ترامپ روز ۱۰ فروردین تهدید به بمباران ایران کرد و علی خامنه‌ای یک روز بعد در واکنش گفت که «احتمال زیاد» نمی‌دهد آمریکا و اسرائیل بخواهند به ایران حمله کنند، «اما اگر بخواهند هم قطعاً ضربه متقابل سختی خواهند خورد».
ایران در عین حال از طریق سفارت سوئیس که حافظ منافع آمریکا در تهران است، اعتراض دیپلماتیک رسمی خود را ثبت کرده و هشدار داده که به هرگونه تهدیدی «فوراً و قاطعانه پاسخ خواهد داد».
رهبر جمهوری اسلامی در مورد نوع این «ضربهٔ متقابل سخت» سخنی نگفته است اما امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران، در حاشیه مراسم عید فطر گفت: «آمریکایی‌ها در منطقه، حداقل در اطراف ایران، ۱۰ پایگاه دارند که بالغ بر ۵۰ هزار نفر نیرو دارد. این به معنای نشستن آنها در اتاق شیشه‌ای است.»
علی لاریجانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، نیز هشدار داده که ««اگر آمریکا یا اسرائیل به بهانهٔ هسته‌ای ایران را بمباران کند، مردم فشار خواهند آورد که به سمت ساخت بمب اتم برویم».
دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای برجام خارج شد و سیاست «فشار حداکثری» را در پیش گرفت تا تهران را وادار به پذیرش توافقی جدید کند. با این حال، در دورهٔ او و نیز پس از آن در دولت بایدن، توافق جدیدی به‌دست نیامد.
در همین حال، ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داده و به آستانه توانمندی هسته‌ای رسیده است، هرچند همچنان می‌گوید که به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست. همچنین تهران گفته که حاضر نیست دربارهٔ موضوعاتی مانند برنامهٔ موشکی خود مذاکره کند.
از سوی دیگر، پنتاگون روز ۱۲ فروردین اعلام کرد که شمار نیروها و تجهیزات هوایی خود را در منطقه افزایش داده و حضور ناوهای هواپیمابر «ترومن» و «وینسن» در منطقه ادامه خواهد یافت. هفته گذشته نیز چند فروند بمب‌افکن رادارگریز بی-۲ به پایگاه دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند منتقل شدند؛ اقدامی که به نوشتۀ اکسیوس یک مقام آمریکایی آن را بی‌ارتباط با ضرب‌الاجل دوماهه ترامپ ندانست.
این بمب‌افکن‌ها توانایی حمل بمب‌های سنگرشکن دارند که می‌توانند در صورت حمله، به تأسیسات زیرزمینی هسته‌ای ایران آسیب وارد کنند.
شان پارنل، سخنگوی پنتاگون، هم در بیانیه‌ای گفته است: «چنانچه ایران یا نیروهای نیابتی‌اش تهدیدی علیه نیروها و منافع آمریکا در منطقه ایجاد کنند، ایالات متحده به‌طور قاطع وارد عمل خواهد شد».
به نوشتۀ اکسیوس، در شرایط فعلی، یک مقام آمریکایی تأکید کرده است که ترامپ خواهان جنگ با ایران نیست، اما برای ایجاد بازدارندگی در جریان مذاکرات و آمادگی برای اقدام در صورت شکست گفت‌وگوها، به حضور نظامی بیشتر نیاز دارد.
نشست ویژه کابینه فرانسه دربارهٔ ایران
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز چهارشنبه نشستی کم‌سابقه با حضور وزیران و کارشناسان کلیدی دربارهٔ ایران، به‌ویژه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، برگزار کرد. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که نگرانی‌ها در میان متحدان اروپایی واشینگتن دربارهٔ احتمال حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران افزایش یافته است.
به گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک، این نشست در واکنش به تشدید تنش‌ها میان ایران و دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برگزار شد.
ساعاتی پس از این نشست، وزیر امور خارجه فرانسه هشدار داد که در صورت شکست مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران، رویارویی نظامی با تهران «تقریباً اجتناب‌ناپذیر» خواهد بود و این رویارویی به‌شدت موجب بی‌ثباتی در منطقه خواهد شد.
ژان نوئل بارو همچنین با تأکید بر این‌که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، افزود: «اولویت ما رسیدن به توافقی است که برنامه هسته‌ای ایران را به‌گونه‌ای قابل راستی‌آزمایی و پایدار محدود کند.»
در همین حال، وزیر دفاع آمریکا نیروهای نظامی در خاورمیانه را تقویت کرده و حملات هوایی به حوثی‌ها در یمن که مورد حمایت ایران هستند، ادامه دارد. به نوشته رویترز یک مقام اروپایی گفته است که استراتژیست‌های اروپایی بیم دارند این عملیات مقدمه‌ای برای حمله احتمالی به ایران باشد.
فرانسه، آلمان و بریتانیا تلاش دارند ایران را به بازگشت به مذاکرات دربارهٔ برنامه هسته‌ای خود ترغیب کنند. آنها مذاکرات فنی با مقام‌های ایرانی را آغاز کرده‌اند، اما هماهنگی اروپایی‌ها با دولت ترامپ که بر «فشار حداکثری» تاکید دارد، دشوار گزارش شده است.
دولت آمریکا در دوره ترامپ از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج شد و تحریم‌های شدید علیه ایران را بازگرداند. از آن زمان، ایران محدودیت‌های توافق را نادیده گرفته و سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده است. با این حال، ایران دستیابی به سلاح هسته‌ای را انکار می‌کند.
قدرت‌های اروپایی امیدوارند تا پیش از پایان مهلت توافق در اکتبر ۲۰۲۵، به توافقی تازه با ایران برسند.
