علی افشاری تحلیلگر سیاسی و فعال حقوق بشر مقیم آمریکاست.
تصمیمات دولت آمریکا در گنجاندن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریست و همچنین عدم تمدید معافیت‌ها برای مشتریان انرژی‌های فسیلی ایران شرایط جدیدی را در مناسبات ایران و آمریکا ایجاد کرده است.
رهبر جمهوری اسلامی یک سال مانده به پایان دوره سه ساله تمدید فرماندهی محمدعلی جعفری، درخواست جابه‌جایی مسئولیت او را پذیرفته و حسین سلامی را به عنوان جانشین او انتخاب کرد. این جایه‌جایی چه پیامی را در بر دارد؟
حضور نیروهای نظامی و شبه‌نظامی چون حشد الشعبی، نجباء العراقی و گردان فاطمیون به بهانه کمک به سیل‌زدگان استان‌های ایلام، خوزستان و لرستان در عرصه عمومی ایران بحث‌انگیز شده است. این اقدام غلط و مغایر با شئونات ملی در درازمدت تبعاتی منفی برای امنیت ملی ایران دارد.
امواج گسترده سیل که ۲۵ استان کشور و چهار هزار و ۴۰۰ روستا را در نوردید خسارت‌های گسترده‌ای را تا کنون برجای گذاشته که هنوز در حال گسترش است. اما تصمیمات غلط مدیریتی و انسانی در گذشته، الگوهای غلط توسعه‌ای و ضعف آشکار و مزمن در مدریت بحران باعث گسترش قابل ملاحظه خسارت‌ها شد.
سازمان مدیریت بحران علی‌رغم اختیارات قانونی هنوز فرماندهی عملیات تخلیه آب، انتقال مردم در مناطق خطر و برنامه‌ریزی اقدامات امدادی را عملاً در اختیار نگرفته است. کماکان بعد از نزدیک به سه هفته از موج سیل سراسری هماهنگی مؤثر و لازمی بین نهادها و مجموعه‌های مختلفی دیده نمی‌شود.
ابراهیم رئیسی در آخرین روزهای سال ۱۳۹۷ جایگزین صادق آملی لاریجانی شد و بر کرسی ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام تکیه زد. اگرچه قرار گرفتن فردی با سوابق رئیسی در رأس دادگستری مدرن ایران فاجعه‌بار است اما انتخابی طبیعی و متناسب با قوه قضائیه جمهوری اسلامی است.
آیت‌الله محمد مومن عضو فقیه شورای نگهبان در سن ۸۱ سالگی بعد از یک دوره بیماری سخت چشم بر دنیا بست. او متعلق به آن دسته از فقهایی بود که با باور به تلفیق دین و سیاست به ترویج حکومت دینی پرداخته و از مدافعان آیت‌الله خمینی در جریان انقلاب اسلامی شد.
۴۰ ساله شدن انقلاب بار دیگر بحث پیرامون مفید یا زیان‌بار بودن آن واقعه دوران‌ساز و مقایسه بین شرایط کنونی و ایران قبل از انقلاب را در کانون توجه قرار داده است. سیر قهرایی امور و بدتر شدن شرایط کشور به صورت نسبی در مقایسه با دوران پهلوی باعث شده، تردیدها نسبت به درستی اصل انقلاب بهمن ۵۷ افزایش یابد.
با توجه به چالش‌های موجود کارآمدی اینس‌تکس به صورت جدی زیر سؤال است و در بهترین شرایط فقط می‌تواند بخش محدودی از انتظارات جمهوری اسلامی و نیازهای اقتصادی ایران را برطرف سازد. از این رو ممکن است حکومت تاب فشارهای خارجی در ابتدای سال ۹۸ را نیاورد و اینس‌تکس حکم نوشدارو پس از مرگ سهراب را پیدا کند.
مناسبات جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا وارد فصل جدیدی شده که تحت تأثیر تحولات در شکاف‌های متقاطع به سمت واگرایی متمایل شده است. اگرچه صحبت از تکمیل کانال مالی ویژه اروپا [هت دور زدن تحریم‌های آمریکا و تسهیل دادوستد تجاری با ایران در هفته آخر ژانویه می‌شود، اما هنوز وضعیت آن و بخصوص جزئیات مشخص نیست.
حمله متفقین در شهریور ماه ۱۳۲۰ و سقوط سلطنت رضاشاه، عرصه سیاسی ایران را وارد فصل جدیدی ساخت. در این زمان فضای جامعه بعد از اختناق شدید زمان رضاشاه به یک باره باز شد، اما شرایط اجتماعی، موازنه قوا و پراکندگی نیروهای جمهوری خواه اجازه نداد تا نظام جمهوری به عنوان آلترناتیو مطرح باشد.
تجزیه و تحلیل اعتراض‌ها و تجمع‌های صنفی و گروهی در یک سال گذشته نشانگر تفوق ملموس مطالبات اقتصادی بر خواسته‌های سیاسی-فرهنگی است. البته مطالبات اقتصادی اگر در بازه زمانی مشخصی متحقق نشوند و یا حاملان چشم‌انداز روشنی برای استیفای مطالبات خود نبیند، استعداد زیادی دارد که به اعتراضات سیاسی منجر شود.
رضا خان بعد از اعلان انصراف از تأسیس جمهوری با پشتیبانی برخی از مراجع تقلید وقت و بزرگان سیاست، متمایل به تشکیل نظام پادشاهی جدید بعد از انقراض سلسله قاجاریه شد. در این میان نقش مراجع برجسته آن در بسته شدن پرونده جمهوریت و هموار شدن پادشاهی رضا شاه پر رنگ بود.
پس از مرگ وی، امکان اینکه ولی فقیه بعدی مورد اجماع اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان باشد، به میزان قابل اعتنائی کاهش می‌یابد
شکل‌گیری جنبش صدر مشروطه و موفقیت آن در رضایت دادن مظفرالدین شاه قاجار به امضای فرمان مشروطیت در بستر بیماری نقطه عطفی در تاریخ جمهوری‌خواهی عرفی در ایران است.
نگرانی خامنه‌ای از سال ۹۸، تمهید مقدمات برای آن و افزایش هزینه مخالفت و عدم همراهی را باید از این زاویه تحلیل کرد که با دادن آدرس غلط می‌کوشد با ابزارهای سیاسی، امنیتی، مدیریتی و تبلیغاتی وضعیت موجود سیاسی را در شرایط شکننده و ملتهب کنونی حفظ کند.
امسال ۱۶ آذر تحت الشعاع اعتراضات صنفی گروه‌های اجتماعی و تشدید وخامت اوضاع اقتصادی بود. اگرچه جنبش دانشجویی هنوز از وضعیت رکود بیرون نیامده اما با توجه به برخوردهای شدید امنیتی و قضایی، در کل برنامه‌های برگزار شده و بویژه وجه جنبشی آن و اعلام همبستگی با مطالبات معلمان و کارگران قابل قبول بود.
در تصور غالب و روایت مشهور در تاریخ معاصر ایران، رضاشاه و حلقه نیروهای سیاسی و روشنفکر نزدیک به او در دوران اواخر ساطنت احمدشاه قاجار، به عنوان بنیانگذاران ایده جمهوری‌خواهی شناخته می‌شوند که بعد از ناکامی و در مشورت با مراجع تقلید وقت به ناچار به دنبال تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی می‌روند.
به موازات تأخیر و تعلل اروپا در اجرای مکانیسم «سازوکار ویژه» (SPV) صبر و شکیبایی مقامات جمهوری اسلامی نیز رو به پایان است. در هفته گذشته جواد ظریف، عباس عراقچی و علی‌اکبر صالحی هشدارهای متعددی داده‌اند که تحمل ایران نامحدود نیست.
انور خامه‌ای اقتصاددان، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و نویسنده ایرانی در سن ۱۰۲ سالگی به دلیل نارسایی ریوی چشم بر دنیا بست و راهی زندگی جاوید شد. او شاهد زنده و دست اول تاریخ معاصر بود که فراز و نشیب‌های عرصه سیاسی ایران را از دوران تاج‌گذاری رضا شاه تا ۲۹ سالگی ولایت سیدعلی خامنه‌ای را درک کرد.
بیشتر
