تمرکز اکثر رسانههایی که رویدادهای جنگ اوکراین را گزارش می‌دهند، بر روی تسلیحات ساخت آمریکا و بریتانیا و دیگر کشورهای عضو ناتو است که به اوکراین اهدا شده است.
تردیدی نیست که تسلیحاتی مانند جاولین، انلاو، استینگر، استاراستریک و سلاح‌هایی که اوکراین قبلاً خریده بود، از جمله پهپادهای بیرق‌دار ترکیه، نقش مهمی در جنگ با روسیه ایفا می‌کنند، اما اوکراین خود یکی از تولیدکنندگان سلاح در سطح جهانی است و بخش قابل‌توجهی از نیازهای خود را از تولیدات داخلی تأمین میکند.
اوکراین در جدول جهانی صادرات تسلیحات در سال ۲۰۱۹ رتبه دوازدهم را داشت. بر پایه داده‌های مؤسسه بین‌المللی صلح استکهلم، موسوم به سیپری، سهم اوکراین در بازار جهانی تسلیحات در فاصله زمانی ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ برابر با ۱.۳ درصد بود که نسبت به چهار سال قبل از آن ۵۰ درصد کاهش داشت. این کاهش که ناشی از تمرکز اوکراین به تأمین نیازهای خود بود، ارزش تسلیحات صادراتی‌اش را هم تنزل داد.
اوکراین در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، به‌ترتیب ۲۵۹، ۱۶۲، ۱۱۵ و ۸۶ میلیون دلار فروش داشت. در این سال‌ها، چین، عربستان سعودی، ویتنام، هند، اندونزی، مراکش، قطر، پاکستان، تایلند، میانمار، اوگاندا، آنگولا و بنگلادش جزو مشتریان تسلیحات اوکراین بودند.
در این مدت، صنایع نظامی اوکراین چند سلاح را با بهینه‌سازی تولیدات زمان شوروی ساخت که در جنگ با روسیه کارکرد بسیار موفق و پر رنگی را به نمایش گذاشتند.
موشکهای ضدتانک کورسار و اِستوگنا
اوکراین، پیش از حمله روسیه، دو موشک ضدتانک ساخت و علاوه بر تحویل آن‌ها به ارتش خود، توانسته بود آن‌ها را به چند کشور خارجی نیز صادر کند. موشک ضدتانک کورسار که ۲۵۰۰ متر بُرد و ۵۵۰ میلیمتر توان نفوذ در زره فولادی پس از زره واکنشی انفجاری را دارد، به عربستان و بنگلادش صادر شده بود.
همچنین، موشک استوگنا- پی که نام صادراتی اِسکیف است، به عربستان، الجزایر، مراکش و میانمار صادر شده بود. این موشک که قوی‌تر از کورسار است، ۵۵۰۰ متر بُرد دارد و میتواند تا ۱۱۰۰ میلمیتر در زره فولادی پس از زره واکنشی انفجاری نفوذ کند. به این ترتیب، این موشک میتواند از پسِ قطورترین زرهها هم برآید.
بنا بر گزارش‌ها، در میدان عمل، هم کورسار و هم استوگنا توانستند همه نوع تانک ارتش روسیه از تی-۷۲ و تی-۸۰ تا تی-۹۰ را منهدم کنند و همین‌طور در کمینهای موفق ارتش اوکراین علیه ستون‌های تدارکاتی روسیه، انواع و اقسام کامیونها، تانکرها، راکتاندازها و توپ‌های روسیه را نابود کنند. اوج شاهکار این موشکها زمانی بود که یک موشک استوگنا توانست یک هلیکوپتر تهاجمی کاموف-۵۲ ارتش روسیه را که در ارتفاع پایین پرواز میکرد، با موفقیت سرنگون کند.
در برخی ویدئوهای منتشرشده از سربازان اوکراینی، آنان از موشکهایی استفاده می‌کنند که صفحه نمایشگر آن‌ها دارای نوشتههایی به زبان عربی است. این موشکاندازها از اقلامی بود که می‌بایست به کشورهای عربی صادر می‌شد، اما به سبب فوریت جنگ بلافاصله به خدمت ارتش اوکراین درآمد.
نفربرهای زرهی بی تی آر-۴ و بی تی آر-۳
اوکراین، به‌عنوان وارث مهم صنایع تسلیحاتی دوران شوروی، در برابر نفربرهای زرهی از نوع بی تی آر مانند بی تی آر-۸۰، تصمیم به تولید نسخه مخصوص به خود در دو نوع بی تی آر-۳ و بی تی آر-۴ گرفت.
بی تی آر-۳ موفقیت صادراتی قابل‌توجهی داشت و به امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، میانمار، نیجریه و تایلند و چند کشور دیگر صادر شد. بی تی آر-۴ موفقیت صادراتی کمتری داشت و به صورت محدودی به عراق و اندونزی فروخته شد. هم عراق و هم اندونزی به‌شدت از کیفیت و کارایی این محصول ناراضی بودند و سفارش‌هایشان را پس از مدتی لغو و محدود کردند.
اما در جنگ با روسیه، هر دو خودرو زرهی مزبور به‌خوبی درخشیدند. به‌خصوص در چند ویدئو، خدمه بی تی آر-۳ و ۴ با موفقیت و شجاعت، با اتکا به تیربار ۳۰ میلیمتری خود، نه فقط خودروهای زرهی ارتش روسیه مانند بی ام پی-۲ که حتی تانک‌های تی-۷۲ را منهدم می‌کنند.
تانک‌های ساخت اوکراین
اوکراین کوشش کرد تا تانک تی-۸۴ اوپلوت را به‌عنوان یک تانک صد درصد اوکراینی به بازارهای جهانی عرضه کند. گرچه تعداد انگشت‌شماری از این تانک ساخته شد، اما صنایع نظامی اوکراین توانست تانک‌های برجامانده از دوران شوروی را با موفقیت ارتقا دهد.
این ارتقا به‌خصوص در زمینه سیستمهای هدف‌گیری و بهبود عملکرد سامانه تسلیحاتی، کارآمدی خود را در جنگ اخیر به‌خوبی نشان داده است.
تانک قدیمی مانند تی-۶۴ به‌خوبی توانست در درگیریهای مختلف به بلای جان تانک‌ها و واحدهای زرهی و تدارکاتی روسیه بدل شود. تانک‌های تی-۷۲ و تی-۸۰ ارتقایافته هم کارآمدی و ارزش خود را به‌خوبی در جنگ با روسیه نشان دادند.
توپخانه هوشمند کویتنیک
تصاویر ویدئویی متعددی را ارتش اوکراین منتشر کرده که نشان می‌دهند توپخانه اوکراین با دقتی مثال‌زدنی و باورنکردنی موفق به نقطه‌زنی علیه تانک‌ها، خودروهای زرهی، ستون‌های تدارکاتی و مواضع توپخانهای ارتش روسیه می‌شود.
اصابت بسیار دقیق گلوله توپخانه اوکراین به برجک تانک‌های روسیه برای بسیاری این گمان را پدید آورد که اوکراین احتمالاً به توپخانه هوشمند مورد استفاده ناتو از نوع کاپرهِد یا اِکس کالیبور مجهز است. اما چنین نیست.
صنایع نظامی اوکراین مهمات هوشمند توپخانه ۱۵۲ میلیمتری موسوم به کویتنیک را تولید میکند که ارزش خود را به‌خوبی در جنگ کنونی نشان داده است. تنها در یک مورد، در حملهای توپخانهای به فرودگاه هوستومل در نزدیکی کی‌یف که در اشغال نیروهای روسیه بود، ۳۵ خودرو نظامی مختلف روسیه از تانک و نفربر زرهی تا انواع کامیون و تانکر ظرف چند ثانیه منهدم شدند. هدف‌یابی برعهده پهپادها بود و منهدم کردن با مهمات هوشمند توپخانهای ساخت اوکراین.
پهپادهای اوکراینی
در مورد پهپادهای بیرق‌دار در اوکراین بسیار شنیدهایم، اما اوکراین هم خود پهپادهای متعددی تولید میکند که با موفقیت در این جنگ به کار گرفته شدند. وظیفه آن‌ها شناسایی تحرکات نیروهای روسیه و هدایت آتش توپخانه علیه آن‌ها بوده است. پهپاد لِلِکا ۱۰۰-پهپاد " آ ۱- اِس اِم فیوری و پهپاد یو جی-۲۲ از جمله این پهپادهای موفق بودهاند.
به‌جز این، اوکراین وسیعاً پهپادهای هلیکوپتری موسوم به کواد از انواع تجاری را به بمبهای هواپرتاب مجهز کرده که توانستهاند در مواردی ادوات بسیار ارزشمند ارتش روسیه مانند سیستمهای ضدهوایی، نفربر زرهی، تانکرها و کامیونها و حتی در چند مورد تانک تی-۷۲ را منهدم کنند.
خودروهای حفاظت‌شده
اوکراین در دهه اخیر تعدادی خودروی حفاظت‌شده و دارای زره سبک تولید کرد و حتی توانست به موفقیتهای صادراتی هم دست یابد.
خودروهایی مانند کوزاک، ناواتور، اسپارتان و دوزور از این دست خودروها بودند که با مجهز شدن به تجهیزاتی مانند مسلسل سنگین، نارنجک‌انداز تفنگی تیرباری و موشک ضدتانک (اسکیف یا کورسار و در مواردی کونکورس) توانستند در وارد کردن ضربه و اجرای موفق عملیات کمین علیه نیروهای روسیه کارایی خود را نشان دهند.
بدون تردید این خودروها در کنار بقیه تجهیزات نظامی ساخت اوکراین که ارزش خود را در جنگ کنونی با روسیه نشان دادهاند، در آینده سهم بیشتری در بازار جهانی سلاح خواهند یافت.
نظرات نویسندگان در یادداشت‌ها لزوماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
