دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز دوشنبه ۱۸ فروردین اعلام کرد که آمریکا و ایران گفت‌وگوهای مستقیم دربارهٔ برنامه هسته‌ای تهران را آغاز کرده‌اند و روز شنبه نشستی در سطح بالا برگزار خواهد شد.
ساعاتی پس از این اظهارات، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران «دیدار ایران و آمریکا در روز شنبه و در عمان» را تایید کرد و همچنین از «گفت‌وگوهای غیرمستقیم سطح بالا» سخن گفت.
رئیس‌جمهور ایالات متحده می‌گوید که «آمریکا و ایران گفت‌وگوهای مستقیم دربارهٔ برنامه هسته‌ای تهران را آغاز کرده‌اند»؛ اعلامی غافلگیرکننده، در حالی که پیشتر مقام‌های ایرانی درخواست واشینگتن برای چنین مذاکراتی را رد کرده بودند.
آقای ترامپ در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کاخ سفید گفت: «ما گفت‌وگوهای مستقیمی با ایران داریم و این گفت‌وگوها آغاز شده‌اند. روز شنبه ادامه خواهد یافت. نشست بسیار مهمی در پیش داریم و خواهیم دید چه چیزی رخ خواهد داد».
او افزود: «فکر می‌کنم همه قبول دارند که دستیابی به یک توافق، گزینه‌ای بهتر است». آقای ترامپ توضیح بیشتری در این‌باره نداد اما بار دیگر گفت جمهوری اسلامی نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد.
«خطر بزرگ» در کمین ایران
رئیس‌جمهور آمریکا در بخش دیگری از اظهارات خود تأکید کرد در صورتی که مذاکرات مستقیم جاری میان ایالات متحده و ایران به نتیجه نرسد، ایران در «خطر بزرگی» قرار خواهد گرفت.
ترامپ افزود: «فکر می‌کنم اگر این مذاکرات با ایران موفقیت‌آمیز نباشد، ایران در خطر بزرگی خواهد بود. ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، واقعاً فکر می‌کنم روز بسیار بدی برای ایران خواهد بود».
ساعاتی پس از انتشار سخنان آقای ترامپ، وزیر خارجه ایران با اعلام این‌که روز شنبه دیدار سطح بالا در عمان برگزار خواهد شد، در عین حال به «گفت‌وگوهای غیرمستقیم» بین دو کشور اشاره کرد.
عباس عراقچی بامداد سه‌شنبه ۱۹ فروردین در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران و ایالات متحده روز شنبه در عمان دیدار خواهند کرد برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم در سطح عالی».
او با بیان این‌که «این یک فرصت، و به همان اندازه، یک آزمون است»، بار دیگر گفت که «توپ در زمین آمریکا است».
مقام‌های جمهوری اسلامی در روزهای گذشته بارها هرگونه مذاکره مستقیم را رد کرده و فقط بر انجام مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشینگتن تأکید داشته‌اند.
رئیس‌جمهور آمریکا در هفته‌های اخیر به تهران هشدار داده بود که بهتر است برای دستیابی به توافقی تازه در مورد برنامه هسته‌ایش وارد مذاکره با واشینگتن شود، وگرنه هدف تحریم‌های ثانویه قرار خواهد گرفت و «بمباران خواهد شد».
او اسفند پارسال گفته بود که نامه‌ای به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، فرستاده و پیشنهاد گفت‌وگو داده است. مقام‌های ایرانی در آن زمان اعلام کردند که تهران تحت فشار و تهدید وارد مذاکره نخواهد شد.
گفت‌وگویی «عالی» با بنیامین نتانیاهو
آقای ترامپ روز دوشنبه افزود که گفت‌وگویی «عالی» با نخست‌وزیر اسرائیل دربارهٔ ایران و تجارت داشته است؛ دیداری که روز دوشنبه در کاخ سفید انجام شد.
در روزهای اخیر گزارش‌هایی درباره اختلاف بین مقامات ارشد کاخ سفید دربارهٔ چگونگی برخورد با ایران منتشر شده بود.
برخی رسانه‌های اسرائیلی در آستانهٔ دیدار دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو، از «بررسی گزینهٔ حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران یا بازگشت به مذاکرات» در مذاکرات دو رهبر خبر داده بودند؛ همزمان، با اعزام دو ناو هواپیمابر به منطقه، نشانه‌هایی از افزایش آمادگی نظامی آمریکا در بحبوحهٔ تنش‌های فزاینده با جمهوری اسلامی دیده می‌شود.
در چنین شرایطی، تاکر کارلسون، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی معروف طرفدار ترامپ، روز دوشنبه در پیامی در شبکه ایکس نوشت که «صرف‌نظر از آن‌که دربارهٔ تعرفه‌ها چه فکر می‌کنید، روشن است که اکنون بدترین زمان ممکن برای مشارکت ایالات متحده در یک حملهٔ نظامی علیه ایران است. ما توان تحمل آن را نداریم. هزاران آمریکایی کشته خواهند شد. ما جنگی را که به‌دنبال آن می‌آید خواهیم باخت. هیچ چیز برای کشورمان ویرانگرتر از این نخواهد بود».
این مجری و خبرنگار جنجالی آمریکایی افزود: «با این حال، اکنون بیش از هر زمان دیگری به این [سناریو] نزدیک شده‌ایم، آن هم به‌دلیل فشار بی‌امان نئوکان‌ها (محافظه‌کاران نو). این خودکشی است. هر کسی که از درگیری با ایران حمایت می‌کند، نه دوست ایالات متحده، بلکه دشمن آن است».
ابراز نگرانی فرانسه؛ روسیه، چین و ایران نشست برگزار می‌کنند
در همین حال، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز دوشنبه در جریان سفرش به مصر بار دیگر نسبت به ماهیت برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرد. او هشدار داد که حل‌نشدن این مسئله می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در منطقه بینجامد.
به نوشته رسانه‌های عربی، مکرون تأکید کرد که فرانسه و مصر به‌دنبال یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی هستند. او همچنین گفت پاریس به‌همراه متحدانش در تلاش است برنامه هسته‌ای ایران را به‌شدت محدود کرده و همزمان به موضوع دخالت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی تهران نیز بپردازد.
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که روسیه، چین و ایران روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین در سطح کارشناسی دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران در مسکو رایزنی خواهند کرد.
کرملین روز دوشنبه از آمادگی برای کاهش تنش میان تهران و واشینگتن خبر داد و رئیس‌جمهور ایران نیز بار دیگر تأکید کرد که جمهوری اسلامی خواهان جنگ و بمب هسته‌ای نیست و به‌دنبال مذاکره است، اما نه «با ذلت».
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، گفت ما در حال رایزنی دائمی با شرکای ایرانی خود از جمله در مورد موضوع توافق هسته‌ای هستیم. وی افزود این روند در آینده نزدیک ادامه خواهد یافت.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، بامداد دوشنبه در نخستین نشست خبری سال جدید دربارهٔ آغاز مذاکرات با آمریکا گفته بود که ایران در انتظار پاسخ واشینگتن به پیشنهاد «سخاوتمندانه و مسئولانه» جمهوری اسلامی برای مذاکره غیرمستقیم است. او اخبار مربوط به حضور برخی چهره‌ها در مذاکرات را نیز «گمانه‌زنی رسانه‌ای» توصیف کرد.
در همین حال، خبرگزاری رویترز روز ۱۷ فروردین از قول یک «مقام بلندپایه ایرانی» که نخواست نامش فاش شود، نوشت که رهبر جمهوری اسلامی نیروهای مسلح کشور را به حالت آماده‌باش درآورده است.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی همچنین به کشورهای میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا، از جمله عراق، کویت، امارات، قطر، ترکیه و بحرین، هشدار داده که هرگونه حمایت از حملهٔ احتمالی آمریکا، از جمله استفاده از حریم هوایی یا خاک آنها، به‌مثابه اقدامی خصمانه تلقی خواهد شد و «پیامدهای شدیدی» خواهد داشت.
سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به این گزارش گفت که «آماده بودن و آمادگی نظامی یک کشور برای دفاع از حاکمیت یک امر طبیعی است... و نیازی به استناد به مقام آگاه نیست».
او دربارهٔ خبر رویترز در مورد هشدار جمهوری اسلامی به کشورهای منطقه نیز گفت که «ما از هر فرصتی برای جلب توجه همسایگان نسبت به تبعات آتش‌افروزی از سوی طرف‌های ثالث استفاده می‌کنیم و اعتقاد داریم خاصیت آتش مسری بودن است».
سخنگوی وزارت خارجهٔ ایران همچنین گفت تهران در تماس با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نگرانی‌ها و انتظارات خود را اعلام کرده و موافقت اصولی با سفر وی به ایران صورت گرفته است؛ زمان نهایی سفر پس از تکمیل رایزنی‌ها اعلام خواهد شد.
پزشکیان: دیگر چگونه به دنیا اطمینان بدهیم؟
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، نیز روز دوشنبه در دیدار با نمایندگان احزاب با اشاره به شرایط مذاکره با آمریکا گفت که «ما به مذاکره باور داریم، ولی نه با ذلت».
او افزود که «زیر بار ذلت نمی‌رویم و به هر قیمت مذاکره نمی‌کنیم. ما دنبال جنگ ، ناآرامی و بمب هسته‌ای نیستیم، دیگر چگونه به دنیا اطمینان دهیم؟ ما به دنبال مذاکره هستیم، اما آنها هم باید ثابت کنند که به دنبال مذاکره هستند».
اظهارات رئیس‌جمهور ایران در حالی بیان می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها از همکاری ناکافی جمهوری اسلامی در مورد وضعیت سایت‌های مشکوک هسته‌ای خود سخن گفته و رافائل گروسی نیز در مقاطعی گوشزد کرده که همکاری‌های ایران «در حد انتظار نیست».
دونالد ترامپ در دوره ریاست‌جمهوری خود (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱) آمریکا را از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی خارج کرد؛ توافقی که در ازای لغو تحریم‌ها، محدودیت‌هایی شدید بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعمال می‌کرد. پس از خروج از توافق، دولت ترامپ تحریم‌های گسترده‌ای را دوباره علیه ایران اعمال کرد.
از آن زمان، ایران محدودیت‌های توافق را زیر پا گذاشته و سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را به‌طور چشمگیری افزایش داده است.
قدرت‌های غربی ایران را متهم می‌کنند که در پی دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای از طریق غنی‌سازی اورانیوم با خلوص بالا است؛ اقدامی که از نگاه آنان فراتر از نیازهای یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای است. در مقابل، تهران همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً برای اهداف غیرنظامی و تولید انرژی است.
