انجمن قلم آلمان هفته گذشته بورسیهٔ خود را به یک شاعر و نویسنده گریخته از ایران اهدا کرد. نخستین جایزهٔ «هنرهای تجسمی در تبعید» هم به رأی داوران به فرخنده شاهرودی، هنرمند ساکن برلین، تعلق گرفت. موضوع آخر گزارش هفتگی مرور رسانه‌های آلمان نیز شروع محاکمهٔ یک شهروند ایرانی آلمانی به اتهام تلاش برای به آتش کشیدن چند کنیسه است.
بورسیه انجمن قلم آلمان برای یک نویسندهٔ گریخته از ایران
محمدرضا حاج رستمبگلو، نویسنده و شاعر ایرانی، به‌دلیل تضاد آثارش با معیارهای وزارت ارشاد، سال‌ها مورد اذیت و آزار مأموران امنیتی جمهوری اسلامی قرار گرفته بود. دوبار با ضرب و شتم روانهٔ زندان شد و سرانجام از ایران گریخت، ابتدا به ترکیه رفت و سپس به آلمان رسید.
انجمن قلم آلمان با اشاره به این مسائل، هفته گذشته در شهر دارمشتات اعلام کرد این شاعر و نویسندهٔ ایرانی را به‌عنوان همکار جدید برگزیده و بورسیهٔ موسوم به نویسندگان در تبعید هم به او اهدا شده است.
انجمن قلم آلمان در گزارش خود همچنین گفته است محمدرضا حاج رستمبگلو ۴۹ ساله به دلیل اعتراض‌های مکرر علیه حکومت ایران و برای جلوگیری از سانسور، آثار ادبی خود را به‌صورت زیرزمینی ارائه می‌کرد و به همین دلیل بارها توسط مقام‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی تحت پیگرد، بازداشت، بازجویی و شکنجه قرار گرفت.
این شاعر و نویسندهٔ ایرانی در حرکت‌های اعتراضی مردم در ایران هم شرکت می‌کرد و به دلیل سرودن شعری علیه علی خامنه‌ای نیز دستگیر و شکنجه شد. انجمن قلم آلمان در ادامه افزوده است به آقای رستمبگلو اجازهٔ انتشار ادبیات اعتراضی داده نمی‌شد، به همین دلیل گروهی به نام کلمه را با تنی چند از دوستانش تشکیل داد تا از این طریق آثار خود و دیگر نویسندگان ایران را به‌صورت زیرزمینی و بدون سانسور منتشر کند. ولی این حرکت نوپای فرهنگی هم با عواقب و پیامدهایی همراه بود و بار دیگر محمدرضا حاج رستمبگلو توسط مأموران امنیتی بازداشت و در نهایت به پنج سال زندان محکوم شد. پس از آن، این شاعر و نویسنده دیگر امکانی برای ماندن در ایران نیافت؛ به ترکیه گریخت و در حال حاضر یکی از اعضای بخش نویسندگان در تبعید انجمن قلم آلمان است.
این نویسندهٔ ایرانی به این انجمن گفته است ساکت نخواهد نشست و از آلمان، دور از وطن و در تبعید، به اعتراض‌های خود و همچنین مبارزه با سانسور در ایران ادامه خواهد داد. آقای رستمبگلو که از او به‌عنوان مدرس شعر و ادبیات هم یاد می‌شود، چندین کتاب در کارنامه دارد که از آن جمله می‌توان به «واپسین تانگو در مهتاب»، «مونالیزا» و «دختری با کلکسیون کبریت‌هایش» اشاره کرد.
انجمن قلم آلمان که همواره از نویسندگان در خطر حمایت می‌کند، هفتهٔ پیش بورسیه خود را به آقای رستمبگلو اهدا کرد. این انجمن به نویسندگان مورد حمایت خود همچنین یک آپارتمان مبله و کمک‌‌هزینهٔ ماهانه تا سه سال ارائه می‌کند. به‌گزارش این انجمن، طی ۲۴ سال اخیر بیش از ۶۰ نویسندهٔ در خطر از حمایت این نهاد برخوردار شده‌اند.
اهدای اولین جایزه آلمانی «هنر در تبعید» به یک هنرمند ایرانی
از شهریور امسال جایزهٔ دیگری به جمع جوایز هنری آلمان پیوسته که جایزهٔ هنرهای تجسمی در تبعید نام گرفته است. این جایزه به ابتکار بنیاد معروف کوربر در آلمان راه‌اندازی شده و از امسال به هنرمندان زن و مردی اهدا می‌شود که با وجود شرایط دشوار زندگی در تبعید و دور از وطن همچنان در آلمان یا اتریش یا سوئیس به کار هنری خود ادامه می‌دهند.
به رأی هیئت داوران، نخستین جایزهٔ هنرهای تجسمی در تبعید در سال جاری ۲۰۲۳ به فرخنده شاهرودی، هنرمند ایرانی آلمانی، تعلق گرفت.
این هنرمند در سال ۱۳۴۱ در تهران زاده شد، به مدت پنج سال در دانشگاه الزهرا در رشته هنر تحصیل کرد و ۲۸ ساله بود که به همراه فرزندش از ایران خارج شد. ابتدا راهی فرانسه سپس بلژیک و سرانجام آلمان شد و در دانشکده هنر و طراحی شهر دورتموند به تحصیلاتش ادامه داد.
فرخنده شاهرودی ۶۱ سال دارد و در حال حاضر در شهر برلین زندگی می‌کند. این هنرمند در آثارش بیشتر به مسائل پیچیدهٔ تبعید، انقلاب، جنگ، جدایی، فرار و پناهندگی پرداخته است. یکی از آثار خانم شاهرودی که اولین جایزهٔ آلمانی هنرهای تجسمی در تبعید را به دست آورده «ماکس بکمن این‌جا نبود» نام دارد.
ماکس بکمن یکی از هنرمندان سرشناس آلمان در دوران حکومت نازی‌ها بود که مجبور به فرار به نیویورک شد و ۷۳ سال پیش در آن‌جا درگذشت.
در اولین مسابقهٔ جایزهٔ هنرهای تجسمی در تبعید، ۸۱ هنرمند زن و مرد آلمانی شرکت کرده بودند که در نهایت به رأی داوران فرخنده شاهرودی برنده شد. ارزش مادی این جایزه ۱۰ هزار یورو است که جمعهٔ گذشته طی مراسمی در شهر هامبورگ به خانم شاهرودی اهدا شد. این هنرمند سال پیش نیز جایزهٔ موسوم به هانا کوخ را دریافت کرده بود.
محاکمه یک ایرانی به اتهام تلاش برای آتش زدن چند کنیسه
درحالی‌که محاکمهٔ پنج ایرانی به اتهام قاچاق بیش از یک تُن تریاک در دادگاهی در شهر کلن آلمان جریان دارد، دادگاه دیگری در شهر دوسلدورف از سه‌شنبه این هفته محاکمهٔ ایرانی دیگری را آغاز کرده است. برپایهٔ کیفرخواست، این فرد با نام کوچک بابک مأموریت داشته چند عبادتگاه یهودیان در آلمان را به آتش بکشد. این عملیات شبانگاه ۲۷ آبان پارسال ابتدا با تیراندازی به درِ ورودی منزل خاخام شهر اسن در غرب آلمان آغاز شد و سپس طرح و برنامهٔ آتش زدن کنیسه‌ها در دستور کار قرار گرفت.
نخستین مکان کنیسهٔ شهر بوخوم در غرب آلمان بود که به دلیل تدابیر شدید امنیتیِ آن فرد مهاجم برای آسیب رساندن به این عبادتگاه ترجیح داد کوکتل مولوتوف و مواد آتش‌زای همراه خود را به‌سوی مدرسه‌ای که همسایهٔ دیواربه‌دیوار این کنیسه است، پرتاب کند.
به‌دنبال این عملیات که خسارتی بر جا نگذاشت، روزنامه‌های آلمان خبر از دستگیری بابک دادند که در آن موقع ۳۵ سال داشت. به‌نوشتهٔ رسانه‌های آلمان، این شهروند ایرانی آلمانی همچنین قصد داشت با همدستی دوستش کنیسهٔ دیگری را در شهر دورتموند آلمان آتش بزند، ولی دوست او از انجام این کار کناره گرفت و بلافاصله این موضوع را به آگاهی پلیس رساند و در نتیجه فرد مهاجم و یا همان بابک بازداشت شد.
پس از گذشت پنج ماه از این ماجرا دادستان فدرال آلمان اعلام کرد کیفرخواستی علیه این فرد به اتهام تلاش برای به آتش کشیدن چند کنیسه صادر کرده است. سرانجام پس از ۱۰ ماه بازداشت، دادگاه عالی شهر دوسلدورف هفتهٔ پیش خبر از محاکمه این فرد از سه‌شنبهٔ این هفته داد.
در کیفرخواست گفته شده این شهروند ایرانی آلمانی برای اجرای عملیات خود از فرد یا مرکزی داخل ایران دستور می‌گرفته است. طی ۱۰ ماهی که بابک در بازداشتگاه شهر دوسلدورف به سر می‌برد، روزنامه‌های آلمان به‌نقل از مقام‌های امنیتی گمانهٔ دخالت تروریسم دولتی در این ماجرا را مطرح و همزمان یادآوری کردند دستوردهندهٔ حمله به کنیسه‌ها ظاهراً یک شهروند دو تابعیتی ایرانی آلمانی دیگر است که بیش از یک سال است از آلمان به ایران گریخته است.
این روزنامه‌ها ابتدا نام کوچک این فرد فراری را رامین اعلام کردند، ولی سپس روزنامهٔ آلمانی بیلد نام اصلی او را رامین یکتاپرست ذکر کرد. به این ترتیب نام این فرد نیز در مرکز تحقیقات جاری دادستان کل آلمان قرار گرفته است.
برخی مقام‌های امنیتی این گمان را مطرح کرده‌اند که رامین یکتاپرست در ایران با سپاه پاسداران در ارتباط است و از ایران فرماندهی عملیات حمله به کنیسه‌ها ومراکز یهودیان در آلمان را بر عهده داشته است؛ هرچند با بازداشت فرد مهاجم، نقشهٔ آتش زدن این مکان‌ها ناکام ماند. به‌گفته دادگاه عالی شهر دوسلدورف آلمان، محاکمهٔ این شهروند ایرانی آلمانی تا پایان آبان ماه امسال ادامه می‌یابد.
